Home Review NAD M50, M51 en M52

Review NAD M50, M51 en M52

43
Auralic - M50 - Laptop - M51

Ja, we reviewen deze keer drie apparaten in één keer (hoofdzakelijk de nieuwe M50 streamer). Maar dat kan ook bijna niet anders bij de M50 streamer van NAD. De M51 is (bijna) onlosmakelijk verbonden met de M51-dac. De M52 is een opslagoplossing die NAD kan leveren. En aangezien streamen zonder muziek lastig gaat hebben wij deze drie-eenheid van NAD in het rek gezet. 

NAD M50
Plug and Play, zeer neutraal van klank, goede app… what’s the catch? Eigenlijk niets, behalve dat de speler geen analoge uitgangen heeft.

NAD heeft met de M50 niet echt een stand alone streamer in de markt gezet. Het is meer onderdeel van een serie. Namelijk de Master-series. Dat heeft alles te maken met het feit dat de M50 geen analoge uitgangen heeft. Er is dus een dac nodig – bijvoorbeeld de M51 – om te kunnen spelen. NAD zelf is erg gecharmeerd van de M50 met de M2. Zo houdt u het signaal digitaal tot aan de luidspreker. Uiteraard kunt u de M50 ook prima koppelen aan een bestaande converter. Wij hebben de M50 getest met de M51 in ons referentiesysteem.

Zes jaar

NAD is bij de M50 bij ‘0’ begonnen. Ze vinden UPnP wel handig, maar het heeft teveel beperkingen. Met name bij grote muziekbibliotheken. Ook kan het traag worden. Nu zijn wij nog niet tegen limieten aangelopen, maar wij hebben ‘pas’ 800 cd’s op de nas staan. Dat komt op ongeveer 10.000 tracks gokken we. En traag kunnen we UPnP ook niet echt noemen, maar wellicht ligt dat aan het feit dat we met een high-end Synology DS1512+ spelen en het hele huis bekabeld is met dubbel afgeschermde gigabit ethernetkabel.

Zijn we het dan niet eens met de keuze van NAD? Zo ver willen we zeker niet gaan. We snappen het heel goed dat een merk het concept naar wens wil aanpassen. Dat kan voor vernieuwende ideeën zorgen en de ervaring absoluut verbeteren. Het kan ook helemaal fout gaan. Wij vinden gesloten systemen bijvoorbeeld niet handig. Het dwingt klanten ertoe om bij één merk te blijven. En veel consumenten vinden dat niet prettig. Gelukkig is NAD niet zo ver gegaan.

NAD heeft zes jaar lang ontwikkeld aan de M50 streamer. De hardware bestaat uit een rappe ARM-chip (een 32 bit Freescale-chip op 800 Mhz) die weer twee ddr2-chips van Micron van 128 MB ter beschikking heeft (256 MB in totaal dus). Een tweede chip van Freescale regelt het energiebeheer. We zien verder op de print nog een 2GB sd-kaart (vermoedelijk voor de software), een Analog Devices hdmi-controller, en natuurlijk een netwerkcontroller voor de lan-poort en wifi.

Software

NAD M51
Het binnenwerk van de NAD M51. De basis is gelijk aan de M2 en C390DD.

Feitelijk is de NAD M50 een ARM-computer. Er is een processor, geheugen, energiebeheer, opslag en een paar controllers voor beeld en netwerk. NAD meldt zelf ook dat de speler niet echt op de hardware leunt, maar meer op software. En dat vinden wij een prima keuze. Natuurlijk moet de speler goed in elkaar zitten en moet de voeding schoon zijn en voldoende capaciteit bieden, maar hedendaagse streamers hebben bijna allemaal dezelfde basis. Kort door de bocht is het enige onderscheid wat je kan maken de software. Dus denk aan stabiliteit, functionaliteit (radio, rippen, bestandsondersteuning, etc).

En met software bedoelen we ook de apps. Veel fabrikanten leveren een app voor iDevices, maar vergeten Android. Niet slim natuurlijk. NAD Heeft zowel voor iOS als Android een prima app (iOS is wel wat beter). Wilt u zien hoe die werkt: kijk dan hier naar het filmpje. Afgezien van dat de app uitstekend werkt, bespreken we die niet in deze review: daar is geen ruimte meer voor helaas.

NAD heeft als basis voor de software een Linux-distributie genomen. Deze hebben ze vervolgens aangepast, getweakt, uitgekleed en geoptimaliseerd. We overdrijven een beetje, omdat het gehele proces jaren heeft gekost. En dat is best te begrijpen. De speler moet immers ‘rock solid’ stabiel zijn. En daarbij ook gebruiksvriendelijk en updatebaar. En dat is best een klus. Tijdens de testperiode van ongeveer een maand is de speler niet vastgelopen en is de updateprocedure feilloos verlopen.

CD’s?

Er zit ook een cd-drive in de NAD M50. Eigenlijk een Sony / Optiarc AD-7690H cd/dvd schrijver. Een vrij stille drive die gemakkelijk te laden is: het is een slot in drive. Doorgaans zijn die niet zo stil, maar deze Sony doet zijn werk in alle rust. Wellicht omdat NAD de drive terug laat spinnen naar 1 x als u gewoon een cd afspeelt. Een cd rippen gaat met ongeveer 6 x de snelheid.

Nu we het toch over cd’s hebben. De M50 kan natuurlijk cd’s afspelen, maar eigenlijk is het gewoon een rip-station. Rippen kan naar de M52 of naar een nas (met de laatste update (dd 25-01-2013). NAD heeft een versie van EAC gepakt en deze geïntegreerd in de speler. EAC is op paranoid-mode ingesteld, zodat de hoogste kwaliteit behaald wordt. Uiteraard haalt EAC alle metadata (artiest, album, genre, cover art, etc) van internet. Rippen kan in FLAC en in mp3. Uiteraard is flac aan te raden, vanwege de kwaliteit.

Geen analoge uitgangen

NAD M51
Het hart van de M51… de Zetex DDFA-dsp die alle digitale signalen omzet naar PWM.

We hebben de hardware nu doorlopen. Laten we eens kijken naar het apparaat zelf. De NAD M50 is gebouwd als een tank. De behuizing is prima afgewerkt en NAD heeft zowel het front als de kap dik uitgevoerd. Dat geeft een gerust gevoel. Voorop is maar een paar knoppen te vinden: power, input, stop/open, play/pause, menu en een vierpuntsknop met in het midden ‘enter’. Ook zien we een usb-ingang voor wie van een usb-stick wil spelen.

Achterop zien we uitsluitend digitale uitgangen: AES, coaxiaal, optisch en hdmi. Verder zien we een usb-aansluiting voor de M52 en een usb-ingang voor bijvoorbeeld een externe schijf. Uiteraard beschikt de M50 nog over een netwerkaansluiting. Zowel bedraad als wifi. De RS232-koppeling is voor verbinding met de M51-dac om de digitale, verliesloze volumeregeling mogelijk te maken. Daarnaast zit nog een triggerpoort voor zowel afstandsbedieningen als in- en uitschakelen.

Zitten er geen analoge uitgangen op? Nee. Dat is een bewuste keuze van NAD. De M50 hoort bij een M51-dac, M2 of wellicht C390DD. Alle drie direct digital-producten die PCM omzetten naar PWM. Wie dus een streamer zoekt om direct aan een analoge voorversterker te koppelen, moet even doorzoeken, of wellicht een dac erbij aanschaffen.

De set-up

NAD M50
Het binnenwerk van de M50-streamer. Het hart is een ARM-chip die op 800 MHz zijn werk doet.

We nemen de M50 op in ons systeem. Maar dat gaat niet zonder hulp van de M51 Direct Digital dac. We koppelen de NAD M50 met de RS232-kabel én een coaxiale interlink (Art Speak) aan de M51. Die gaat gebalanceerd naar de Pass Labs X2.5. Die stuurt weer een setje PA333’s aan die onze Lentussen aanstuurt. We sluiten ook via usb de M52 aan de op M50. Tenslotte nog een netwerkkabel achterin de M50 om toegang te krijgen tot de nas en klaar is Kees. Wilt u de set op video zien? Dat kan hier.

Direct na het aanzetten van de set, vindt de M50 het netwerk. We zien op de pc dat de M50 het adres 192.168.0.62 heeft gekregen. Als we dat ip-adres intikken komen we op een interface waar we de speler kunnen beheren. NAD heeft het simpel, maar effectief gehouden. We kunnen hier bijvoorbeeld de naam van de speler veranderen, aangeven wat de cd-drive moet doen (direct spelen, rippen, of vragen wat te doen), waarin de speler moet rippen, netwerkshares invoeren, etc. Het werkt prettig en snel.

Als we zoeken binnen het netwerk, ziet de NAD geen share. Ook niet de nas. Dat is vreemd. Als we het directe pad invoeren naar de muziekmap (\naam-van-de-nasmusic), ziet hij de nas wel. Wellicht een firmware-probleempje, of een specifieke netwerksituatie: we hebben heel wat in het netwerk hangen. We vinden dit geen groot probleem.

Na het invoeren van de map van onze nas, gaat de speler scannen. Dat duurt natuurlijk even. Hoe lang, is afhankelijk van de snelheid van de nas, netwerk en dubbele albums. De NAD kan namelijk ontdubbelen, maar dan moeten de twee albums wel 100 procent identiek zijn. En dat komt niet zoveel voor, merken we. Want na het inscannen, zien we veel dubbele albums. Niet gek: de NAD M50 voegt de index van de M52 en onze nas samen. Blijkbaar hebben collega reviewers dezelfde smaak.

Overigens komen we nu wel achter één minpuntje van de app die NAD heeft gemaakt: we kunnen niet op folder navigeren. Dat hadden we graag gewild, want we hebben een speciale high-res map met enkele albums die we ook op cd-kwalitieit hebben. Dat is handig met testen op high-res (bepalen of het veel beter is).

Beauty & Beast

NAD M52
Tsja… de M52. Handig? Ja… zeker. Maar ook veel te duur.

Voordat we het over de klank gaan hebben, gaan we even kort in op de M51 en M52. De NAD M51 is feitelijk een M2 of C399DD zonder krachtige eindtrap. De Direct Digital-technologie die PCM omzet naar PWM is gelijk. Het is ook dezelfde chip (de Zetex DDFA) die het voor zijn rekening neemt. Bij de M51 staat er alleen geen eindversteker achter deze chip.

De M51 heeft zowel twee hdmi-ingangen (en een output voor beeld) als AES, coaxiaal, optisch en usb (24 bit / 192 kHz). verder zien we achterop een usb-ingang voor firmware updates, een rs232-poort en zowel gebalanceerd als single ended analoog uit. Al is analoog een groot woord: het is meer klasse-D, pwm-uit. Wij hebben de M51 ook los van de M50 getest en zijn zéér gecharmeerd door de neutraliteit, dynamiek en verfijning. Sterker nog: we vinden hem zo goed, dat we hem hebben aangeschaft. kortom: een top-dac voor 1800 euro!

Behalve de M51 hebben we nog een M52 in deze test. De M52 is in basis een externe schijf, maar dan heel uitgebreid. In de stevige, mooi afgewerkte behuizing zitten drie schrijven (Seagate Pipeline, 1TB, 5900 rpm). Deze schijven zijn speciaal ontwikkeld voor continu gebruik. Een PLX raidcontroller stuurt de drie schijven aan en zorgt ervoor dat de data veilig staat. Eén schijf mag stuk zonder dat data verloren kan gaan. De M52 kan via usb aan de M50 gekoppeld worden en wordt ook direct herkend en geïndexeerd. Echt plug and play dus.

Tot nu toe klinkt het allemaal geweldig, nietwaar? Er is een ‘dark side’ aan de M52: de prijs. De M52 kost 2500 euro. Ja, u leest het goed: 2500 euro. Wij vinden het veel te veel geld voor dit product. U kunt voor minder geld een zéér uitgebreide nas aanschaffen met veel meer opslag en mogelijkheden. Kortom: wij raden de M52 niet aan.

Smooth

NAD M50
De M50 kent geen analoge uitgangen. Wel een hele rits aan digitale uitgangen, inclusief hdmi voor high-res.

We hebben al tijden een htpc in onze setup opgenomen. Een prima apparaat dat ook goed klinkt. We hebben de M51 ook verbonden met de htpc om een vergelijk te kunnen maken tussen de M50 en onze htpc. We kunnen alvast verklappen dat het verschil gemakkelijk hoorbaar is. De NAD M50 speelt gewoon met meer souplesse, meer diepte en een strakkere focussering. Nu is het wel zo dat het traject van usb anders is en dat we een vrij standaard usb-kabel gebruiken ten opzichte van een erg mooie coaxiale interlink. Maar toch: het verschil is te groot om toe te dichten aan de kabel.

Uiteraard hebben we tijdens de test diverse bestanden gebruikt en ook even wat diensten uitgeprobeerd, waaronder de TuneIn-radiodienst. Dat werkt allemaal uitstekend.

Transparant

Voor streamen geldt doorgaans: hoe hoger de bitrate hoe beter. Om een eenvoudige vergelijking te maken: een lossless flac-bestand met een bitrate van ongeveer 900 kbps klinkt beter dan een lossy mp3 op 192 kbps. En doorgaans (niet altijd) klinkt high-res (24 bit / 92 kHz of 24 bit / 192 kHz) beter dan cd-kwaliteit.

NAD M2 M50 en M52
De ideale setup volgens NAD: M50 streamer, M2 direct digital versterker en een M52 voor opslag van muziek.

De NAD M50 laat bijzonder goed verschillen in bitrate en opname horen. Mede te danken aan de M51-dac die echt waanzinnig detailrijk speelt zonder ooit scherp of onrustig over te komen. We hebben bijvoorbeeld Buena Vista Social Club in cd-kwaliteit (prima opname) en high-res (24 / 96). Dat verschil is zeer gemakkelijk hoorbaar. De high-res opname klinkt iets vloeiender en grootser, maar ook iets minder strak gefocusseerd en wat verder weg dan de cd. Wij vermoeden dat het een geupsamplede versie is van de cd. Pakken we echter Porcupine Tree The Incident (24 / 96), dan horen we een bijzonder strakke, soepele en grootste presentatie van de psychedelische rockband. Geen korrel te bekennen. Waanzinnige opname!

Als we de klank van deze streamer globaal moeten verwoorden is het: rustig, open, neutraal, detailrijk, vloeiend en innemend. Opvallend is dat dit systeem ook bijzonder goed overweg kan met gewone cd’s. Ook die zijn vrij van vervelende korrel of scherpte. Zelfs oudere, minder goede opnames komen nog prima uit de luidsprekers. En dat hebben we wel anders gehoord. Met name bij goedkopere streamers.

Conclusie

Het is een monsterlijk lange review geworden. Als u het einde hebt gered: proficiat! Als u direct naar de conclusie bent gegaan: dat is te begrijpen. We kunnen wel zeggen dat de M50 een bijzonder complete en prettige streamer is. Hij klinkt erg goed (met de juiste dac) en ondersteunt alles wat vandaag de dag in omloop is. Dat is al lovenswaardig. Bijzonder is dat de prijs niet exorbitant is: 2500 euro voor deze streamer is naar onze mening niet veel geld. U moet wel nog een dac hebben en dat kan aantikken. Wellicht had NAD toch aan een analoge uitgang moeten denken: het had de doelgroep kunnen vergroten. Maar goed: de M51 kost 1800 euro en match perfect. Een M2 kan ook, maar die is fors duurder en als u al een mooie versterker hebt, is het niet interessant. De NAD M52 vinden we minder interessant. Voor 2500 euro kunnen we betere oplossingen verzinnen voor het opslaan en beschikbaar maken van muziekbestanden.

 

43 REACTIES

  1. Dit artikel is van 2013, inmiddels is het bijna 2021 en daar gaat mijn vraag ook over.
    Ik bezit een Bluesound Node 2i welke ik middels een dig. coax met mijn Hegel Rost heb verbonden. Met deze combi ben ik heel tevreden.

    Mijn grote collectie CD’s zou ik graag eens zou willen rippen.
    Ik zou kunnen overstappen naar een Vault 2(i), dan behoud ik het BluOS platform waar ik tevreden over ben.
    Een andere optie is een Innuos ZENmini, maar dan mis ik BluOS.
    Wat ik mis bij deze 2 spelers is de mogelijkheid om CD’s af te spelen, het zou mooi zijn om die mogelijkheid te hebben, dat scheelt weer een apparaat en bekabeling.

    De NAD M50 kan wel cd’s afspelen en deze ondersteunt BluOS.
    Maar aangezien de M50 al bijna 9 jaar geleden op de markt is gekomen vraag ik mij af of het verstandig is om hier nog geld aan uit te geven?
    En hoe presteert de NAD t.o.v. de Node 2i?

    Wie kan mij adviseren?

      • Ik heb eindelijk eens een rs kabel in huis om de M50 en M51 te verbinden, Het volume regelen zal dus kunnen via de app, dat betekend toch niet dat de M51 als voorversterker werkt bij normale huidige aansluiting aan mijn M6i integrated versterker, of ben ik compleet in de war.

      • Nu heb ik iets ontdekt, of misschien beter, hoe stom kan ik zijn.
        Sinds kort is mijn Nad M50 en Dac M51 verbonden met een rs232 kabel met volume van de M51 op ‘unlocked’ en mijn MF M6i volume op bijna half , om vervolgens het volume te regelen met de BluOs app vanaf mijn laptop. De M51 op ‘unlocked’ leek mij logisch, ik kon dan immers zien op hoeveel ‘–db’ hij staat ten opzichte van de stand op de slider van de app.
        Nu had ik al een paar dagen het gevoel dat er iets niet klopte en dacht Tidal, Qobuz enzo klinken toch niet zo goed als hetgeen men er over schrijft op facebook en dergelijke. Toen ik mijn eigen muziek speelde vanaf Nas kreeg ik ook terug die voeling, … er klopt iets niet.
        Ik dacht, ik keer terug naar de vorige jarenlange situatie, M51 volume locked op -2db en terug opstaan om luider of stiller te zetten met de volumeknop op de versterker, vaarwel gemak dus.
        Zo gedacht, zo gedaan, BluOs app gestart, en wat zie ik, ik kan nog steeds het volume regelen op de app en het klinkt precies ook terug beter. Hoe kan dat nu, M51 op locked volume en toch werkt de volume slider van de BluOs. Blijkbaar was het plaatsen van de rs232 kabel voldoende en is de M50/M51 slim genoeg om vanzelf de volume slider te activeren

  2. Zal ik doen op -1dB en fixed volume Jaap, ik moet ook de M51 zijn software vernieuwen, is nu V1.41 waarschijnlijk door een factory reset die ik deed, gemeld aan Nad en antwoord was .. software V1.50 instaleren. Had een factory reset gedaan omdat er iets niet klopte, vermoedelijke reden was bliksembeveiliging op stopcontact van mijn set, had er eentje gekocht voor computer op verdiep, het was 1 kopen 2de gratis dus ja..
    Vandaag bekijk ik tevens mijn internet bekabeling

  3. Dag, een wel erg late reactie misschien.
    Ergens is er iets misgelopen in mijn set, geluid klopt niet, moet het nog uitzoeken maar terwijl de set uit de kast moet dacht ik aan de rs232 aansluiting om het volume naar mijn MFM6i te kontroleren, is dat een goed idee of moet ik gewoon volume fixed laten op een bepaalde -..dB

    • Dag David,

      Nee, dat kan niet. De usb-poorten type A (de ‘platte stekkers’) zijn voor opslag-apparaten. Dus ofwel de M52 music server of – het front – een usb-stick of externe schijf. De Type-B (de vierkante stekker) is alleen voor het servicen van het apparaat. Als u een usb-dac zoekt, is de M51 een optie. Die heeft een usb class-2 usb-input voor pc’s.

  4. Hoi Jaap,

    Ik heb een vraagje over de aansluiting met de NAD M50 netwerkspeler en de Synology DS1512+ NAS.

    Als ik het goed begrijp is in deze review de NAD M52 direct op de M50 aangesloten via een USB kabel verbinding en is de Synology DS1512+ NAS aangesloten op de M50 via een ethernetkabel die weer verboden is op je netwerk.

    Er is dus geen directe (buiten je netwerk om) USB of Ethernetkabel verbinding tussen de Synology DS1512+ NAS ?

    Alvast bedankt voor je reactie.

    • Dag Rene,

      Nee, ik heb geen directe verbinding. Is helemaal niet handiger en ik zou me ook geen voordelen kunnen bedenken. Nu kan ik vanaf alle netwerkproducten op de NAS om content op te halen. Zelfs naar buiten toe. Bij een directe verbinding niet. Daarbij wil ik de DS1512+ niet in de luisterruimte hebben vanwege ventilatorruis…

  5. Beste Jaap, ik begrijp je punt, maar ik ageer alleen tegen de (hardnekkige) overtuiging dat wil een apparaat heel erg goed zijn, het vooral heel erg duur moet zijn. Electronica kost in wezen vrijwel niets, het zijn vnl. marketing en overheadkosten die betaald moeten worden en die voor een hoge prijs zorgen. Maar ik weet, er zijn nog steeds mensen die ? 2.500,- voor een apparaat die bits en bytes al dan niet draadloos van A naar B transporteert niet duur vinden en daar een modaal maandsalaris tegenaan gooien. Alles in verhouding inderdaad.

    • Beste Dirk,

      Als je de review goed gelezen hebt, weet je dat er 6 jaar ontwikkeling in het apparaat zit. Custom hard- en software ontwikkelen kost heel erg veel tijd. En dus geld. En ik ben het met je eens hoor: er zijn prima apparaten die niet duur zijn. En dure apparaten die niet goed zijn (of gewoon overpriced). Kijk maar naar mijn opmerking over de M52.

  6. “? 2.500,- voor de streamer is niet duur”. Sorry hoor, maar dit gaat helemaal nergens over. Pak eens wat betaalbare producten uit de markt, zoals de Argon iNet6+, en kijk eens hoe die presteren met een leuk DACje erachter. Voor ? 500,- ben je dan klaar. Dát is niet duur. Voor ? 2.500,- koop ik een leuke 2e hands auto.