In de audiowereld geldt – net als bij heel veel zaken – het kan altijd beter. Voor de mensen die niet meteen een nieuw apparaat willen aanschaffen, maar een bestaand apparaat willen verbeteren, is een modificatie erg interessant. In veel gevallen een stuk goedkoper en het kan een apparaat met gemak een heel stuk beter maken. Zo goed dat het ver boven zijn huidige klasse presteert. Wij laten de Tentlabs b-DAC aanpakken door Art Speak.Â
Als we de mailbox openen valt direct een mailtje van Art Speak op. Er is een modificatie voor de b-DAC en deze moeten we écht horen. Nu krijgen we eigenlijk nooit zomaar e-mails van Louis Raatjes, de eigenaar van Art Speak, dus besluiten we een afspraak te maken. We nemen dan uiteraard meteen onze eigen, ongemodificeerde, b-DAC mee. En een Mytek Stereo 192 DSD die we van Reis Audio hebben kunnen lenen. Leuk ter vergelijk.
In Balans
Art Speak heeft voor de demo gekozen voor een setje ‘droge luidsprekers’, aldus de woorden van Raatjes. Zo kan je veel beter horen wat de verschillen zijn. De speaker voegt immers niets toe (voor zover dat mogelijk is). Het is een zwaar aangepaste versie van een Translator vloerstaander. Onder meer een compleet andere filter en andere units. Deze zijn aangestuurd door een setje gemodificeerde AMP-monoblokken. De bron is een gemodificeerde Roksan bovenlader (cd-loopwerk). Achter de b-DAC is een Burson Audio buffer geplaatst die Art Speak ook heeft aangepast. Onder meer met een Dact-volumeregeling. Een erg grappig apparaatje.
Als we binnen lopen, staat al wat muziek te spelen. Wat direct opvalt is hoe soepel het klinkt. En stressloos. En in balans. Een heerlijk open hooggebied. Een soepel en natuurlijk midden en een heerlijk krachtig laag. En dat terwijl de set op het eerste oog eigenlijk helemaal niet zo bijzonder is. Behalve wellicht de eindversterkers; dat zijn toch wel serieuze apparaten. Al heeft Raatjes ook die aangepakt.
In Focus
Tijd om even te gaan zitten en serieus te gaan luisteren. Diverse stukken komen voorbij, waaronder opnames van Louis Raatjes zelf. ‘Simpele’ opnames met twee microfoons en waar noodzakelijk steunmicrofoons. Het laat horen dat eenvoudige setups vaak gewoon het beste klinken. Prachtige ambiance, natuurlijke vocalen en goed onderscheid tussen instrumenten.
De b-DAC die Art Speak heeft aangepakt heeft uiteraard nog steeds de ‘Tentlabs’ handtekening. Louis benadrukt ook dat de basis en opbouw van de dac echt heel erg goed is. Er zijn echter een paar punten die verbeterd kunnen worden, waardoor de dac losser klinkt, beter focusseert en minder korrelig is in het midden en hoog. Mede daardoor is het gemakkelijker diverse instrumenten los van elkaar te volgen.
En hij heeft gelijk. Zodra we één van onze referentienummers draaien: Nude van Radiohead (cd: In Rainbows), horen we overduidelijk een groter, maar beter gefocusseerd beeld. De stem staat in de juiste proporties tussen de speakers. Prachtig links en rechts daarvan de vocalen en op de achtergrond, achter de rest het koor. Hoe is het mogelijk dat een dac die in basis al uitstekend presteert, nog zoveel beter kan klinken? Het verschil in focussering is werkelijk dag en nacht… En eenmaal gewend is er echt geen weg meer terug: u bent gewaarschuwd.
Attack
Behalve het zeer gemakkelijk waarneembare verschil in plaatsing, is ook de snelheid en timing en souplesse een stuk verbeterd. Nu is de b-DAC al een dac die hoog scoort op dat gebied. Mede vanwege de prima klok die Guido gebruikt (brengt erg veel rust, autoriteit en ritme). Echter, door de extra rust en grip die de modificatie meebrengt, valt het nu veel meer op. De snare die Phil Selway gebruikt, is lekker scherp en strak en zeer gedefinieerd (je hoort perfect de galm achter de bekkens), echter zonder irritant of overheersend te worden. En dat is een verschil met de niet-gemodificeerde versie. Die kan te overheersend en te korrelig worden: digitaal… Als je dat al kan zeggen over een apparaat. Want hoe klinkt digitaal?
Hoe zit het dan met de Mytek Stereo 192 dsd? Die is klankmatig helemaal niet verkeerd. Niet scherp, precies, energiek… gewoon een erg mooie dac. Dat hebben we al in de review gezegd. Echter, op gebied van plaatsing is de gemodificeerde b-DAC echt beter. We horen simpelweg beter wat er allemaal gebeurt en waar instrumenten staan. Toch grappig om mee te maken..!
Lagen in het laag
Tenslotte het laag. Dat is een verhaal apart. Allereerst is er Рlijkt wel Рeen octaaf onder gekomen. Dat is altijd wel prettig. Immers: het laag is het fundament van de muziek. Als er geen laag is, wordt het geheel al snel scherp en plat. Maar er is niet alleen m̩̩r en dieper laag, het is ook veel beter te volgen. Er zijn echt subtiele verschillen in het laag te ontdekken. Aanslag-verschillen op een bassdrum, pauken en basgitaren. Fascinerend om te horen.
Strooivelden
Wat is er nu aangepakt? Wat Louis Raatjes precies heeft gedaan, weten we niet. Dat is het geheim van de smid. We weten wel een paar punten, omdat we die allereerst kunnen zien, maar ook hebben besproken.
Zo is de bodem voorzien van bitumen. Dit dempt de behuizing, wat meetrillen voorkomt. Stabiliteit in een dac lijkt onzin, maar dat is het niet. Een degelijke behuizing en goede ontkoppeling kan wel degelijk een klankmatig verschil maken.
Tevens heeft Raatjes de bout in de voeding vervangen voor een non-ferro versie (niet magnetisch) en is de bekabeling gescheiden gelegd en voorzien van afscherming. Ook is de lintkabel naar het display / bediening ingepakt. Dit alles bij elkaar voorkomt strooivelden.
Ook is de bekabeling voor de bnc-input vervangen (solid core silver van Art Speak), zijn de uitgangen doorgesoldeerd en zijn er componenten op de print opnieuw gesoldeerd met mooier ‘tin’ van Art Speak zelf. Welke dit zijn, weten we niet precies. Geheim van de smid…
Tenslotte heeft Louis Raatjes componenten vervangen op cruciale plekken. We weten dat er enkele condensators vervangen zijn voor (veel) mooiere versies. En we weten ook uit ervaring dat dat een erg groot verschil kan maken.
Deze gehele modificatie kost ?295. Als je de dac meteen bij Art Speak koopt, kost de modificatie ?300, maar dan krijgt u er een Art Speak netkabel bij.
Conclusie
De Tentlabs b-DAC is al een bijzonder mooi apparaat. Flexibel, goed van klank en ook nog betaalbaar. Een koopje dus! Dat het nog mooier kan, bewijst Art Speak met deze modificatie. Voor ongeveer ?1300 hebt u een dac die met gemak meekomt in de klasse tot 2000 euro. Wij durven de gemodificeerde b-DAC echt zonder schroom naast een 2000-euro dac te zetten. Kortom: zoekt u iets wat geweldig klinkt… dit is ons advies.
Hoe verhoudt deze gemodificeerde versie zich tov de B-Dac+ van Tentlabs?
Of de PW versie
Beste Wilfried,
Ik zou het eerlijk gezegd niet weten, want ik heb de ‘+’ nog niet gehoord. 🙂