Kabelfabrikanten proberen logischerwijs in te springen op de streaming audio markt. Logisch: het is aan populariteit aan het winnen bij de high-end audioliefhebbers. Een nieuw medium betekent in veel gevallen nieuwe kabels. En dat is ook het geval. Echter: bij streaming maakt bekabeling eigenlijk niet uit.We zien al wat vragende gezichten… Waarom niet? Wij leggen het in dit artikel uit.
Het zal u niet ontgaan zijn dat streaming audio behoorlijk populair aan het worden is. Logisch: het is super vriendelijk in gebruik en klinkt uitstekend. Ziet u het maar voor u: alle muziek staat centraal op een pc of een nas. Software deelt alles overzichtelijk in, waardoor u gemakkelijk kunt zoeken op: artiest, album, genre of wellicht stemming. Drukt u op play, dan stroomt de data heel gemakkelijk over het netwerk naar de converter die er weer lekker muziek van maakt. En het mooie is: de muziek kunt u ook in hoge resolutie afspelen, waardoor u kunt genieten van échte studio-kwaliteit. Heerlijk toch?
Als u nog niet echt thuis bent in de wereld van streaming audio, kunt u wellicht hier wat informatie inwinnen:
- Cursus streaming audio deel 1
- Cursus streaming audio deel 2
- Cursus streaming audio deel 3
- Cursus streaming audio deel 4
En tenslotte: hier, hier en hier nog een verhaaltje.
Samenwerken
De technologie van streaming audio Streaming komt uit de computerwereld, waar men al lange tijd bezig is met het veilig en snel overdragen van data. Of dat nou audio, video of andere data is. Dat maakt niet uit. Inmiddels kunnen we erg rap en zeer robuust bits en bytes over koper en door de lucht sturen. Als dat niet het geval was, zou mening groot bedrijf netwerkproblemen hebben en zou om de haverklap het internet plat liggen. Aangezien dat niet het geval is, kunnen we gerust stellen dat netwerkapparatuur en -protocollen prima in elkaar steken.
Twee manieren
In basis zijn er twee methoden van streaming. Eigenlijk is er één, maar we rekenen usb-dacs voor het gemak even mee, al is dat niet streaming audio in de pure zin van het woord: er gaat geen data over een netwerk, maar over een usb-kabel.
Er is dus streaming via usb en streaming via een lan: local area network. Bij de eerste vorm – streaming via usb – koppelt u een usb d/a-converter aan de computer die vervolgens de muziek door de usb-kabel stuurt naar de dac. Dit is zwaar gesimplificeerd, maar in basis wat er gebeurt. Als u meer wilt weten, kijk dan hier. Daar kunt u lezen hoe usb-audio werkt én kunt u lezen dat de kabel – mits deze zich aan de standaard houdt – geen enkele invloed kan hebben op de audioprestaties. Of er moet iets mis zijn met de usb-dac.
Netwerken
De tweede manier om te streamen, is via een thuisnetwerk. Dit kan draadloos, via wifi, of via cat-kabel. Ook wel utp-kabel, of lan-kabel genoemd. Wij prefereren streaming via de kabel, omdat dit stabieler is. Niet omdat het beter klinkt.
Wifi kan echter ook, en is bandbreedtetechnisch geschikt. Echter: de ether raakt steeds voller en dat zorgt in bepaalde gevallen voor verbindingsproblemen, of drop-outs.
Acht aders
Een utp-kabel heeft vier aderparen die getwist zijn: oranje, blauw, groen en bruin. De reden dat deze getwist zijn, is om emi uit te sluiten en interferentie met de andere aders te voorkomen.
Bij een 100 mbit-netwerk (100 megabit / 12,5 megabyte/s) worden slechts vier van de acht aders gebruikt. Bij een gigabit (1000 mbit / 125 megabyte/s) zijn alle acht de aders in gebruik. Een bedraad netwerk kan tegelijk verzenden en ontvangen: full duplex.
Afscherming
Uiteraard is het soms nodig om de kabel alsnog af te schermen. Bijvoorbeeld als er een bundel cat-kabels gelegd moet worden, of als deze naast een (onafgeschermde) netkabel komt te liggen. Zou je niet afschermen, dan kan er dataverlies optreden, wat natuurlijk vervelend is. (Lees: onacceptabel). Vanwege deze scenario’s zijn er extra afgeschermde versies. Denk aan: s/utp, s/stp en stp kabels om netwerken mee aan te leggen. S staat voor shielded. Bij stp zijn de interne aderparen van elkaar afgeschermd, bij S/utp is de mantel om de aderparen afgeschermd. Bij S/STP zijn zowel de aderparen als de mantel extra afgeschermd. Deze kabel kan prima naast netbekabeling liggen zonder dat er datapakketten verloren gaan.
Categorieën
Goed, u weet nu dat er vier aderparen in een netwerkkabel zitten (getwist) en dat er diverse vormen van afscherming zijn. Er zijn nog een paar zaken die u wellicht moet weten: er zijn diverse categorieën.
De meest voorkomende categorie bij netwerkkabels, is Cat-5e. Cat-5 staat voor Categorie-5. De e erachter staat voor iets hogere kwaliteit (simpel gezegd), waardoor de kabel geschikt is voor gigabit: 1000 megabit per seconde. De maximale lengte is 100 meter.
We zien ook steeds vaker cat-6 kabels in de winkel en in webshops. Deze kabels zijn beter afgeschermd en hebben iets dikker koper, waardoor de bandbreedte groter is dan bij cat-5e. Toch is ook cat-6 geschikt tot gigabit-snelheden tot een lengte van 100 meter.
Dan komen we bij cat-7. Dit is een verhaal apart. Bij deze categorie is standaard extra afscherming toegepast. Zowel om de aderparen individueel als om alle aders. Door deze extra afscherming is 10 gigabit mogelijk tot 100 meter. Het zou zelfs mogelijk moeten zijn om 100 gigabit per seconde te versturen.
Nodig?
Maar dan de hamvraag: welke kabel is beter voor streaming? Cat 5e, cat 6 of cat 7? Het antwoord is simpel: het maakt niets uit. Alle kabels hebben voldoende bandbreedte en zijn prima geschikt voor het streamen van audio. Bij streaming media gaat het namelijk puur om de bandbreedte. In wezen is 100 mbit ruim voldoende voor video en audio. Echter: als u graag andere zaken wilt doen tijdens het streamen, is extra bandbreedte handig. Wij raden daarom ook gigabit aan voor de intensieve gebruiker. In dat opzicht moet iedereen met Cat 5e uit de voeten kunnen. Wij hebben dubbel afgeschermde cat-kabel gebruikt (S/STP) om problemen te voorkomen. Deze kabels kosten 1 euro per meter zonder pluggen.
Masterclock
De reden dat de kabel niet uitmaakt, is dat er over een netwerkkabel helemaal geen audiosignaal gaat. Het is audioDATA die de pc of streamer binnen haalt. Deze data ligt opgeslagen in data-pakketjes. De klok bij een 100 mbit of gigabit-netwerk is 125 MHz (dit wordt ook wel symbol-rate genoemd). Voor wie het interessant vindt: de reden dat gigabit tien keer zo snel is bij dezelfde masterklok, is vanwege het feit dat er totaal anders geëncodeerd wordt en er twee symbolen per kloktik verstuurd en ontvangen kunnen worden. Dat komt neer op 250 mbit per aderpaar. En aangezien er vier aderparen zijn, komt dat neer op 1000 mbit. Hier gaan we verder niet meer op in, omdat dit niet relevant is voor dit verhaal.
Robuust protocol
Data verzenden gaat niet zonder een standaard. Het hoofdmodel bij een netwerk is tcp/ip. Dit protocol is al behoorlijk bejaard, maar werkt uitstekend. Tcp/ip staat voor Transmission Control Protocol / Internet Protocol. U kent het laatste stukje ‘IP’ wellicht van het IP-adres van uw computer. Binnen het tcp/ip-model vallen een aantal protocollen, zoals udp en tcp: twee protocollen die veel gebruikt worden in een lan: local area network, oftewel een thuisnetwerk.
Tcp en udp zijn transport-layers. Dit kunt u zien als een manier om data te versturen met de zekerheid dat het ook netjes aan komt. Het grootste verschil bij de twee protocollen, is dat tcp een vaste connectie met een client (streamer / pc) vereist (deze is connection-orientated) en een ingebouwde crc-check en foutcorrectie heeft. Udp vereist geen vaste connectie (deze is connectionless, zoals dat in jargon heet). Vandaar dat dit protocol vaak gebruikt wordt voor streaming audio en video over internet. Echter: bij udp is er geen foutcorrectie, crc check of wat voor controle dan ook.
Aan de andere kant is de overhead bij tcp een stuk groter dan bij udp (een grotere header en crc-info). Daarbij komt dat de foutcorrectie van tcp voor time-outs kan zorgen, omdat de client (de streamer) het pakket weer opnieuw opvraagt bij de host (server of bijvoorbeeld nas). En dat kan voor stotteringen zorgen. Udp heeft daar geen last van: die blijft vrolijk doorstromen, ookal gaat er iets mis.
Extra controle
Voor beide methoden zijn oplossingen gevonden. Bij udp zijn extra layers mogelijk die zorgen voor foutcorrectie of controle. Bijvoorbeeld het Stream Control Transmission Protocol (SCTP) of simpelweg de controle en correctie van tcp bovenop het udp-protocol.
Bij tcp is het stotteren gemakkelijk te ondervangen door te bufferen. Vaak zijn enkele seconden genoeg om vloeiend te spelen. De meeste mediaprogramma’s doen dit automatisch, waardoor u nieteens merkt dat er een buffer in gebruik is, of dat er even een bitje is omgevallen tijdens het spelen.
Kwaliteitsverschil?
Maar kan een kabel zorgen voor een kwalteitsverschil in weergave? Heel simpel: nee. Zoals eerder vermeld, gaat er helemaal geen audiosignaal, of ‘fragiel’ signaal over de cat-kabel. Er gaan simpelweg datapakketten over de kabel (of door de lucht). Datapakketten met headers die aangeven wat voor data er inzit en waar de pakketten thuishoren, zodat de ontvangende kant weet wat het is en waar het thuishoort. Het kan zo simpel zijn! Als er al een transmissiefout optreedt, dat gebeurt niet vaak op een degelijk netwerk, dan gebeurt er eigenlijk nog niets. Immers: de versturende kant stuurt het nog een keer, terwijl de spelende kant even gebruik maakt van de buffer. Is de buffer te klein, dan krijg je simpelweg een tik, pok, of hapering.
Een betere kabel kan dus nooit, maar dan ook echt nooit voor een luchtiger hoog, strakker laag of milder middengebied zorgen. Dat is de grootste kul die een verkoper of fabrikant kan verkondigen.
Het zou ook bijzonder vreemd zijn als er een verschil zou zijn in klank tussen een ‘normale’ of een ‘high-end’ cat 5e, cat-6 of cat-7 kabel. Dat zou namelijk betekenen dat we ook een verschil zouden moeten horen tussen streaming via wifi en streaming over een bedraad netwerk… Of wellicht tussen een wifi-router met een grote antenne en een wifi-router met een kleine antenne. Wat dat is in wezen ook het verschil tussen cat-5e, cat-6 en cat-7: bandbreedte en signaalsterkte. Aangezien wij nog nooit verschil in audiokwaliteit hebben gehoord, kunnen we stellen dat het er niet is.
Conclusie
Net als bij streaming over usb, is bij streaming over een lan geen audiofiele kabel nodig. Dat is vrij logisch als u bedenkt dat er simpelweg datapakketten over de kabel gaan en geen analoge audiostroom of spdif-signaal dat direct beïnvloed kan worden. Daarbij komt dat het datatransport prima is geregeld. Of het nu via udp of via tcp gaat: er kan bijzonder weinig mis gaan door databuffering en of crc-checking en -correctie. Kortom: laat u geen oor aannaaien: een degelijke cat-kabel is prima in staat de data foutloos over te dragen. En als u toch last hebt van tikken of drop-outs: een volledig afgeschermde kabel koopt u voor 1 euro per meter.
Ik ben het spoor bijster bijster in Cat land. Ik heb nu 10m. Cat5e aan mijn streamer hangen die langs de plinten naar mijn Fritzbox router gaat die is verbonden met een Ziggo modem. Er loopt ook de antennekabel en nog een Cat5e kabel naar de Ziggo Next box.
Een hifi dealer beweerde dat Cat5e slecht is en zelfs tot schel geluid zou luiden. Je zou minimaal Cat6a moeten nemen en laatste gedeelte een switsch plaatsen en vandaaruit een (dure) Audioquest naar de streamer.
Een begrijpelijk advies, aan die lullige CAT5e van jouw verdient hij niks, aan die Audioquest wel. Mogelijk heeft hij ook nog een audiofiele switch in zijn assortiment.
Kortom , met deze dealer moet je geen zaken doen.
Op zijn gunstigst is hij incompetent, op zijn ongunstigst gewoon corrupt.
Een positieve benadering:
Het advies van de hifi dealer volgen zou n.m.m. tot een betere geluidskwaliteit kunnen leiden.
Hangt af van de huidige versus de geadviseerde cat. kabel (en stekkers) en de kwaliteit (en voeding) van de switch. En dat het laatste stukje cat. kabel een positieve invloed kan hebben is ook denkbaar.
Er is heel veel denkbaar, de menselijke fantasie is onbeperkt niet waar.
Maar is wat denkbaar is, ook realistisch?
Het is zeer wel denkbaar dat door een CAT6 kabel te gebruiken de geluidskwaliteit negatief wordt beïnvloed. Die extreem zware afscherming die nodig is om 10 GBs aan te kunnen verstikt het geluid.
Om maar te zwijgen over die Telegartner pluggen met een metalen neus.
Die is gekoppeld aan de shielding van de kabel waardoor er een dijk van een groundloop ontstaat.
Digitaal gesproken heb je er geen last van want de bitjes trekken zich daar niks van aan maar het is dodelijk voor de geluidkwaliteit.
Veel beter is het om 5E te gebruiken of beter nog, indien je streamer een 100 MB poort heeft, een CAT5 want die is pas echt gebouwd op deze snelheid. Dat komt de lucht en de ruimte maar met name de ritmische precisie ten goede wanneer je een kabel neemt die echt afgestemd is op de capaciteit van de ethernet port van de streamer.
Gouden tip: neem contact op met installatiebedrijven.
CAT 5 gaat er uit. Deze bedrijven vervangen dat door CAT6 en voeren uiteraard de CAT5 af.
Spreek je over kabels die vaak een burn-in hebben van 25 jaar!
Je weet niet wat je hoort als je een dergelijke kabel in je systeem hangt.
Wat een rust, wat een muzikaliteit.
Denkbaar? Ja.
Realistisch? Nee, want iedere feitelijke onderbouwing ontbreekt (lijkt wel een audio forum).
Waarde hechten aan claims die iedere feitelijke onderbouwing missen rangschik ik niet onder positief maar onder naïef.
Mijn feitelijke onderbouwing is simpel Vincent.
Kom eens luisteren!
Heren… Kan dit op het Forum? Daar is het voor.
En deze discussie is al decennia oud. Eerst analoge kabels, daarna spdif/digitaal en nu ethernet.
Wij gaan binnenkort een test doen met zowel luisteren als meten….
To be continued.
Hoi , grappig dit, zou best een kabek met een burn in van 25 jaar willen hebben proberen, ik geloof hier ook wel in.
Bedankt voor je informatieve artikel, Jaap! Ik deel je conclusie dat het voor het datatransport niets uitmaakt of je een high-end- of een standaardkabel gebruikt: het transport is echt wel bitperfect. Mijn oren vertellen me echter dat er een hoorbaar verschil zit in de manier waarop je je streamer met je router verbindt.
Ik las dit artikeltje: http://klinktbeter.be/index.php/specials/highend-switch , en moet toegeven: met switch klinkt significant beter dan zonder. Ik heb ook de iFi voeding die in het artikel wordt aanbevolen erbij gekocht, maar eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik dat verschil niet meer hoor. Evengoed: een significante verbetering in je geluid voor nog geen €25! Warm aanbevolen.
Hartelijke groet,
Bas
Dat de switch uitmaakt, is waar. Ik zet ook altijd een switch achter de streamer. Sterker nog: ik denk dat de beste man de tip tijdens een van mijn presentaties heeft opgepikt.
Echter, dat zegt niets over de kabels. :-). Ik gebruik vaak de GS108T van Netgear. Erg fijne switch met wat leuke extra mogelijkheden.
Dat vind ik leuk! Hij heeft goed geluisterd. 🙂 Ik heb een ‘budget’ ‘audiofiele’ netwerkkabel besteld (een meicord) om ook de rest van je artikel te staven. 🙂
Hoi Jaap en/of Bas,
ik ben een complete nitwit op dit gebied, maar als ik een switch zou willen aansluiten dan sluit ik die dus aan op de router. Dan gaat er een kabeltje van de streamer naar de switch, maar moet de NAS dan ook op die switch?
Het klinkt erg interessant, zo’n upgrade voor 25,- dus dat wil ik wel eens proberen als je dat echt zo goed hoort!
grt
Bart
Hoi Bart,
Het gaat er puur om dat je je streamer isoleert van je router door middel van je switch. Misschien dat een NAS op je switch juist weer storing op de lijn veroorzaakt, dus die zou ik aan je router knopen.
Voor €25 kun je je geen buil vallen, dus probeer het vooral uit!
Groet,
Bas
Jaap, Als je gebruikmaakt van switch, bekent dat toch ook een additionele geschakelde voeding en wil je dat wel? Ik begreep juist dat die veel ruis en vestoring op het (licht) net veroorzaken.
het verschil worden vaak uitgemaakt door externe factoren en vaak de impendantie van de kabel bepalend ook (dus lengte).
voor vergelijking neem geen cca of ccf maar geheel koper kabel. dikte van de kern is belangrijk bij voorkeur 23awg of lager.
cat 7 kabel voor minder dan 2 euro per meter en met een keystone rj45 aansluiting 5 euro per uiteinde, ben je heel ver.
mocht er nog verdacht zijn aan de invloed van 4g, zou jij kunnen experimenteren door de cat7 te wikkelen met gewone huishoudelijk aluminiumfolie (extra mantel) als een uitende is geloten aan aarde dan vloeit de ruis weg (Faraday kooi principe)
de rest zit bij de qualiteit van de dac
Jep… ook mijn conclusie. Ik gebruik S-FTP CAT6 en dat bevalt – in combinatie met Telegartner pluggen- uitstekend.
Beste Jaap,
Las dit artikel zojuist en is een informatief stuk als het gaat om techniek en de werking van het ethernet. Ik begrijp dat je deze kennis wilt delen met de lezers en waarvoor alle waardering. Helaas wil je jouw kennis van techniek echter ook gebruiken om hiermee conclusies te trekken over wat wel en niet hoorbaar is. Hiermee krijgt het artikel een demagogische lading want hiermee toon je aan dat je geen kennis hebt of hebt genomen van de werking van het menselijk gehoor. Ik zou dit graag willen meegeven aan een ieder die dit artikel leest en wellicht twijfelt over de invoeden van een ethernetkabel voor een mediastream. Deze zijn er wel degelijk en worden (blijkbaar) onvoldoende begrepen.
m.vr.gr. Peter
Ik ben er nog steeds niet over uit. Ik heb demo’s gehoord waarbij een verschil waarneembaar is. Mijn gok: het heeft geen zak te maken met data of timing. Maar wellicht wel met ‘ruis’ die via het netwerk de streamer binnenkomt.
Beste Jaap,
Geloof je je oren (lees: hersenen) of alleen wat je hebt geleerd en begrepen ?! Er bestaan geen digitale signalen maar alleen analoge waaruit een digitale waarde wordt gegenereerd en vice versa. De analoge signalen die door een streamer worden ontvangen vormen een energie-input die vervolgens de electronica (ook via voedingcircuits) beïnvloed. Inmiddels weten we dat signalen op -180 dB en timingverschillen van 4 usec hoorbaar zijn. Denk aan ordegroottes 1 nanovolt in een analoog inputsignaal en 250 kHz.
Er is geen enkel bestaand meetsysteem dat met twee microfoons kan analyseren wat het menselijk brein wel kan. In kwaliteitsaudio is er maar één referentie: Je eigen waarneming.
Beste Peter,
Ik begrijp heel goed wat je bedoelt. En in zekere zin combineer ik altijd de twee elementen: weten / begrijpen en luisteren. Echter heb ik ook nog niet héél overtuigend ethernet-kabels gehoord. Daarnaast moet ik zaken kunnen uitleggen.
Beste Jaap, Om jou te voeden met informatie waarmee e.e.a. wellicht snel begrijpbaar en uit te leggen is: Google maar eens op een PPT presentatie van Rob Watts van Chord. Er is wèl enige basiskennis van analoge (audio)electronica en D/A conversie vereist om deze te begrijpen.
m.vr.gr. Peter
Dat gaat wel goed komen. Ik ga zeker even Googlen. Bedankt!
Beste Jaap,
Heb mede naar aanleiding van jou keus voor nad m50 en m51 deze aangeschaft. Speelde met een cat 5e, daarna met switch en laatste stukje met audioquest vodka, zeer groot verschil. Speel sinds paar dagen met cat 7 inplaats van cat 5e maar dan wel cat 7 over de hele ethernet lijn. Dus van glasvezelkastje naar kpnmodem naar eigen modem naar switch en dan vodka naar m50. Zeer groot verschil. Ook naar de tv 4k zeer verbeterd beeld. Begrijp niet hoe het kan dat jij geen groot verschil hoort. Gebruik een simpele switch verdeelkastje .
Heb audioquest forest kabel van 15 meter besteld ben benieuwd maar verwacht wederom groot verschil ten positieve. Ben van huis uit musicus en dus behoorlijk getraind om verschil te kunnen waarnemen, maar ook mijn zoon van 14 hoort en ziet direct het verschil. Mijn oudste zoon informatica student is zeer sceptisch want technisch kan het allemaal geen verschil maken!
Met hartelijke groeten,
Lucas
Dag Lucas!
Leuk je ervaringen te horen. begrijp wel dat ik met dubbel afgeschermde CAT5e speel (SFTP: shielded, foiled twisted pair). Dus dat scheelt wel iets. Ik hoor eigenlijk geen verschil als ik het laatste stuk verander. Dus tussen de switch en de speler. En dat is ook verklaren, aangezien de M50 zo’n 30 seconden buffert. Maar goed. Maakt niet uit. Iedereen moet gewoon proberen. En als er een verschil waarneembaar is… dan is dat zo.
Heel veel luisterplezier! Mooie speler en mooie dac!
Beste Jaap dank voor je antwoord. Nog even een keer een stapje verder. Speel nu met audioquest forest ethernetkabel inderdaad dubbel afgeschermd en met koperdraad met laagje zilver. Wat opvalt is dat het minder scherp klinkt dan met de cat 7 kabel. Maar ook dat er veel meer rust is terwijl de andere kenmerken zoals plaatsing enz. gebleven zijn. Zoals ik het hoor is dit meer in de richting zoals stemmen en muziekinstrumenten in het echt klinken. Niet allen klankmatig maar ook qua opbouw van het geluid. De vanzelfsprekendheid van hoe een muziekinstrument klinkt is nu veel meer aanwezig. Blijf het wonderlijk vinden dat jij eigenlijk geen verschil hoort. Mijn jongst kwam gisteren thuis de muziek stond aan, hij luisterde en zonder aarzeling zei hij: dit is een stuk beter zo.
Nu goed het is leuk om dit even met jouw en andere muziek geïnteresseerde te delen.
Hartelijke groeten,
Lucas.
Erover praten is altijd leuk! En ook wij leren van respons van lezers. We draaien ook met CAT7 en Cinnamon op kantoor. Maar ook met standaardkabels. Als het verschil maakt, noemen we dat ook wel in de review.
Jaap, ik ben een hifi-liefhebber en luister ruim 30 jaar naar meerdere (volledige) LINN-sets. Vorig jaar uitgebreid met Naim SuperUnity. Je mag mijn Chord-kabel wel een keer lenen. Natuurlijk hoor je verschil. Zeker een musicus met getraind oor hoort verschil (van de kabel). Mijn achtergrond Hogere Informatica (1994). Er zijn inderdaad vele factoren, echter raken die ook datatransmissie. De theorie lijkt mij niet zo simpel als jij weergeeft (in 2011). Niet alle data komt met muziek en beeld goed over en dat heeft te maken met…
Je artikel heeft een update nodig.
Groet, Shiwa
Ik lees met enige verwondering dit artikel als zeer zeker naar de reacties. Ik kreeg dit artikel toegezonden van iemand die extreem sceptisch reageerde op mijn aanbod van een CAT 7 kabel. Wat ik lees is dat er enorm veel technische zaken worden beschreven waarom iets wel of niet goed is. De reactie gaat in op wat een invloed bij verandering met diegene doet. Dit is een al oude discussie binnen audio, buis vs transistor, Class A vs Classe D, cd spelers vs platenspelers, monitor vs full range speakers, invloed kabels vs racks ed. Voor de een voodoo voor de ander Holy Grail. Het meest belangrijke meetinstrument is hierin het oor, maw bepaal zelf en laat meningen van anderen voor wat het is tot je het zelf hebt gehoord en ervaren. Ik geloofde niet in invloed CAT kabel, maar viel van me stoel bij het beluisteren van vele versies. Het is nu aan mezelf om te bepalen wat ik daarmee doe, koop ik een dure of juist niet? Ik baseer het op de beleving die muziek bij me losmaakt. Voel ik me meer betrokken, raakt het me, begrijp ik het beter en vind ik het prettiger? Wat een ander vind heb ik niks aan, dan kun je uberhaupt beter niet met audio aan de gang. Om de een of andere manier kan dat wel bij auto’s. Zo is mijn Audi 2.0 TFSI beter dan die 1.6 FSI! Kortom, ga luisteren en bepaal zelf. Ik ervaar postieve verschillen en ga een keus maken. Nee dit had ik nooit verwacht, maar mijn gevoel laat me nooit in de steek los van technische zaken (die ik als Fijnmechnisch Ingenieur goed begrijp).
Just let the music speak for it self (Santana).
Bij audio moet je altijd zelf bepalen wat je goed en niet goed vindt. Wel geven we u een basis om conclusies te kunnen trekken en prikkelen we om na te denken.
Helaas is het namelijk zo dat er veel onzin wordt verkondigd. Bits die corrupt raken in een goedkope kabel. Pure onzin. Of kloks die verstoord raken in een onafgeschermde lan-kabel… sure… Die klok staat compleet los van de audio. Kortom: we geven u met dit artikel inzicht in de techniek van een netwerk. En we geven aan dat bits écht wel aankomen.
Wij hebben getest op een paar streamers. Goede, degelijke streamers. En we horen geen verschil. Op een paar andere wel… en wat blijkt: die bufferen niet. Tsja… ligt dat dat aan de kabel of aan de streamer?
Dank je Jaap voor je reactie. Iedereen moet dit zelf gaan beluisteren en naar waarde inschatten. Wat me nu triggert is je opmerking dat je het niet waarneemt of zeer beperkt. Ik ken jullie zaak en daar staat toch goede tot steengoede apparatuur die elk verschil direct moet laten horen. Ik hoor extreme verschillen zonder daar moeite voor te doen. Toegegeven ik heb zeer korte lengtes en 1 netwerk. Maar goed kabels blijft (elk accesoire binnen audio als racks, dempers ed) altijd een discussie. Voor de goede orde, na het invullen van mijn reactie ben ik meteen naar het kopje Muziek gegaan en las met trots dat er een nieuwe Joe Satriani uit is, mijn hero! Rest van site nog niet bekeken. Het gaat om de muziek. Fraaie jazz raad ik aan eens te luisteren naar Lia Pale, album Gone too far. Geniet daar van met of zonder speciale CAT kabel. It’s just the music!
Dag Chet,
Of een kabel een verschil laat horen is afhankelijk van zo ongelooflijk veel factoren… daar valt geen touw aan vast te knopen. Is ook bij hdmi en spdif, al heb ik daar zeker (grote) verschillen kunnen waarnemen. Bij USB weer minder. Maar ook daar zijn wel verschillen waar te nemen. En die zijn ook te verklaren. Gaan we ook op Xfi over praten!
Maar inderdaad: waar het allemaal om draait… genieten van muziek! En dat doen we met volle teugen!
Beste Jaap,
Toch even nog mijn ervaringen delen met jou en de community. Na het installeren van een betere CAT 7 kabel tussen streamer en router, heb ik ook dezelfde betere CAT 7 kabel tussen router en NAS geplaatst. wederom een positieve ervaring en het geld zeker waard. Technisch kan ik het niet verklaren, muzikaal neem ik grote verschillen waar. Navraag bij andere zaken zie ik gelijke reacties als die van jou (verschil beperkt). Wat mij daarin opvalt is dat er meerdere netwerken actief zijn en de kabellengte veel meer dan mijn 1,5 meter bedraagt. De vraag is dan: Heeft langere lengte invloed en meerdere netwerken ook op de beleving van de muziek? Ik oordeel niet, nogmaals kan dit niet verklaren. Wellicht eens de moeite doen als dealer om thuis met kortere lengtes te expirementeren en 1 netwerk? Wil ik graag kwijt dat ik het nieuwe album van Joe Satriani erg goed vind en dat hij maandag 28 sept 2015 in Groningen optreedt. Laatste album Afrodeezia van Marcus Miller is ook super!
De persoon die mijn vorige CAT 7 kabel gekocht heeft, ervaart invloed erg positief zeker voor het geld. ik wil maar zeggen, probeer het zelf met accesoires binnen audio. Enjoy
Dag Chet!
Bij Alpha Audio zijn we zeker niet tegen tweaks en kabels. Ook niet als ze wat mogen kosten. We proberen echter wel altijd met beide benen op de grond te staan. En mijn persoonlijke ervaringen zijn anders dan die van jou. Geeft niet, want iedereen moet het zelf proberen. Ik heb goede ervaringen met betere. beheerde switches van Netgear. Zelfs een custom Sbooster-voeding daarop geeft een hoorbaar verschil. Echter in mijn geval niet zo groot als een degelijke speakerkabel of mooie voeten onder een speaker (ter ontkoppeling).
Ik vraag me echter af waarmee je speelt. Mijn ervaring met netwerkkabels is dat het verschil per streamer nogal verschilt. Op een M50 zijn de verschillen niet zo groot als bij een Auralic… gek, maar wellicht verklaarbaar als we dieper gaan duiken…
Hoi Jaap,
Ik speel met een Linn KDS/1 op Spectral set en Audio Physic Avanti III speakers. Alles MIT Oracle bekabeling, FE rack. Heb een QNAP, FS105 Netgear router. Natuurlijk een aparte laag impedantie automaat voor 230V groep. CAT 7 lengtes van 0,75m en 1,5m. Het klopt wat je schrijft dat per set het type ontkoppling of kabel ed verschilt. Dus wat bij mij werkt, hoeft niet in dezelfde set ergens anders ook te werken. Vandaar mijn advies aan iedereen probeer het eerst uit en weeg invloed op muzikaliteit weergave vs prijs. Bij een goede zaak kun je dergelijke producten ook thuis uitproberen. Zo heb ik me hele set samengesteld, die zaak en moremusic waren natuurlijk zeer content! Let wel, over opbouw doe ik dan ca 10 jaar tot op het niveau wat ik nu heb (ook nog eens tussentijds verhuisd). Ik luister wat muziek met me doet en niet zozeer naar een verandering, dat hoor je al bij het omkeren van je netsnoerstekker in 230V. Ik praat over de muziek en muzikanten, opvatting, timbre, samenspel. Tijd om weer nu thuis van muziek te gaan genieten, nog aanbevelingen? Altijd welkom. Dank en groet
Dag Chet,
Mooie set! Ken de Linn best een beetje. Erg mooie streamer. Maarrr…. dit is dus een voorbeeld van een streamer waarbij de kabel invloed heeft. Ik heb het gehoord bij een dealer: AQ Diamond, gewoon CAT7 en CAT5e… zeker hoorbaar. Overigens is stekkers omdraaien zeker geen fabeltje… :-).
Jaap je schreef ergens dat je niet zoveel technische kennis hebt maar dit is een uitstekend stuk waaruit je technische kennis blijkt en wat ik met kracht ondersteun. Het blijft lastig om in deze digitale wereld aan een verstokte analoge audiofiel uit te leggen dat kabelkwaliteit in het digitale domein een heel andere betekenis heeft gekregen.
De hele audiowereld is gebouwd op gebakken lucht en goedbedoeld amateurisme een leuke hobby die veel te serieus genomen wordt en een bezigheid is verworden voor mislukte techneuten, jammer, maar wel de reden van de teloorgang, over een jaar of 5 is de huidige audiomarkt compleet verdwenen en terecht……
Inmiddels 4 maart 2019, dus het kan nu elk moment gaan gebeuren! Ik zit klaar met popcorn.
🙂
Beste Jaap,
ook ik geloofde in het begin niet dat LAN kabels invloed op streaming kwaliteit kan hebben, totdat ik door onderstaand artikel nieuwsgierig maakte. Ik hen een kabel gekocht om het uit te proberen. Getest op 2 sets en beluisterd met 3 kritische audiofielen en met vriendin (als objectieve faktor). Wij horen de verschillen!
http://www.meicord.de/fileadmin/files/Opal_Stereo_Artikel_4-2010.pdf
Beste Jack,
Ik ben gewoon sceptisch richting dit soort producten. Afscherming… natuurlijk maakt het iets uit: er zal minder ruis op de lijn komen. Betere pluggen… geloof ik ook nog wel. Maar er wordt zo ongelooflijk veel onzin verkondigd omtrent streaming, lan-kabels en routers. Feit is: de data moet gewoon netjes aankomen. That’s it… En dat kan uitstekend met een fatsoenlijk afgeschermde, netjes gefabriceerde sftp-kabel. Of CAT-6 natuurlijk.
Beste Jaap,
De info op deze website is gewoon niet juist.
Het maakt gewoon uit welke type kabel gebruikt wordt iedere kabel heeft zijn eigen signature. Dit is in het duitse audio testblad in 2008 al ontdekt. In eerste instantie dacht ik het zal wel, totdat ik zelf voor nood even een ander kabeltje aansloot. Het is zelfs zo dat lengte verschillen van kabels van het zelfde type hoorbaar zijn. Ik spreek alleen uit eigen ervaring en ik heb hier heel veel mee geëxperimenteerd.
Beste Wijnand,
Ik vind dat nogal een uitspraak die je daar doet. Hoezo is de informatie op mijn website niet juist? Het doel van een kabel is signalen zonder fouten of wijzigingen in de sinus over te zetten. Of dit nu een digitale of analoge kabel is, dat maakt niet uit.
Bij streaming is het voordeel dat er geen muzieksignalen in de vorm van ‘stroompjes’, maar datapakketten worden verstuurd. Tevens ‘stroompjes’, maar op een andere manier. Het voordeel van datapakketten is dat ze gecontroleerd en gecorrigeerd kunnen worden, mits de streamingsoftware dit toelaat. En in veel gevallen is dat zo. Volgens mij zijn dit nog steeds feiten die ik hier verkondig.
Bij een netwerkkabel gaat het dus of fout of goed… en als het fout gaat, hoor je een tik, plop of niets. Als je ruis, onrust of andere zaken hoort, ligt dat aan je streamer of datacorruptie in de NAS. Dit is mijn bescheiden mening en ervaring na jarenlang werken met netwerken.
Beste Jaap,
Laat ik allereerst zeggen dat ik uiterst geïnteresseerd ben in deze mythe en dat ik absoluut geen welles nietus wil spelen. Ik wil graag de onderste steen boven en de theorie van digitale techniek is helder bits zijn bits en bitperfect is bitperfect.
Waar het om gaat is dat er op deze website aangegeven wordt dat het voor streamen naar audio apparatuur het niet uitmaakt welk type ethernetkabel kabel er gebruikt wordt. Dit kan ik met zekerheid zeggen is niet waar, maar waarom dit niet waar is weet ik niet met zekerheid. Bijna met iedere ethernet kabel kan een stream worden opgezet met audiodata deze data komt ook met bijna iedere kabel bit perfect aan, dit is ook gemeten, maar toch is er een duidelijk verschil hoorbaar tussen bijvoorbeeld twee utp kabels cat 5e van verschillende merken. De ene kabel kan bijvoorbeeld harder zijn in het hoog dan de ander terwijl de ander weer minder basfundament heeft.
Deze verschillen zijn niets slechts een inbeelding, maar werkelijk aanwezig.
Om deze reden zou ik de ook de “audiofiele” ethernetbekabeling zeker niet willen afschrijven en het bewustworden van verschillen en het testen met verschillende ethernetkabels willen aanraden. Bij audiodata zijn aspecten aanwezig die niets met de perfecte overdracht te maken heeft, maar om welke reden dan ook verschillen hoorbaar maken. Of dit met de kabel zelf met snelheid timing, overspraak of de manier van bufferen te maken heeft is de vraag.
Tot nu toe heeft iedereen die werkelijk hiermee geëxperimenteerd heeft met grote verbazing gereageerd, net als ikzelf!
Groeten,
Wijnand
Beste Wijnand,
Ik ga een test van deze kabels niet uit de weg. Wat namelijk wel een feit is, is dat een netwerk als geheel invloed heeft. Betere switches, routers of een andere configuratie van het netwerk. Denk aan betere QoS-regels. Dat kan namelijk ‘stress’ bij de streamer weghalen, waardoor deze in potentie minder correcties hoeft uit te voeren.
Zo heb ik voor mijn vakantie alle switches vervangen voor betere modellen (Netgear GS108T, managed) die te beheren zijn. Zo kan je een pad aangeven voor alle apparaten. Door data van de nas naar de streamers altijd voorrang te geven, en natuurlijk de kortste route, is winst te behalen. Dat is hoorbaar naar mijn idee. Zeker bij minder vergevingsgezinde streamers.
Wel komisch trouwens Jaap, ook gezien je verhaal “De USB kabelmythe”, de audioquest reclame hier over enen en nullen die muziek maken. Uiteraard maken ze ook netwerkkabels 🙂 Ik voel een kabeltest aankomen…..
Wie weet, Frank! Ik sta altijd open voor een goede demo / test. AudioQuest ook trouwens… :-).
Dag Jaap,
Voor wat betreft de switchen. Zelf heb ik een 5 tal consumenten gigabit switchen getest en één professionele het model jij noemt heb ik geen ervaring mee. Tussen de switchen heb ik geen noemenswaardige verschillen opgemerkt of eigenlijk heb ik ze niet ontdekt, wel ga ik ervan uit dat er verschillen zijn. In mijn geval heb ik de switch steeds dedicated opgesteld, dus vanaf de mac mini server met een korte kabel naar de switch en van de switch met een korte kabel door naar de audio streamer. De wifirouter is vanuit een andere ruimte met een lange kabel op deze switch aangesloten maar maakt geen direct deel uit van de stream.
Wat mij bij iedere switch wel is opgevallen is dat wanneer de standaard schakelende voeding werd vervangen voor een lineare voeding gaf dit in alle gevallen een strakker en meer doortekent geluidsbeeld.
Indien een netwerkkabel tussen de mac mini en de switch werd uitgewisseld of tussen de switch en de audiostreamer dan was dit direct en duidelijk hoorbaar. Dit zelfde gold ook wanneer een zelfde type kabel werd vervangen voor een langer exemplaar, alleen was het verschil veel minder groot.
Voor mij was van de standaard ethernet bekabeling UTP icidu cat 6 van een halve de grote winnaar en de cat5e van diverse merken de grote verliezer. Met standaard FTP bekabeling werd het geluidsbeeld onrustig, maar dit had zeer waarschijnlijk te maken met een aardloop, want wanneer de afscherming aan het einde van iedere kabel was losgemaakt was het een stuk beter, maar niet beter dan de UTP icidu cat 6. Met de speciaal ontworpen ethernet bekabeling van Audioquest is nog een duidelijke winst te boeken en ook in dit geval zowel voor als na de switch.
Naast dit alles is er ook een korte test gedaan zonder switch, dus één enkele kabel tussen mac mini en de audio streamer dnla.
Hierbij moet ik eerlijk bekennen dat ik weinig tot geen verschil hoorde dan met switch en lineare voeding en aan beide zijden een zelfde type ethernet kabel.
Voor wat de vergevingsgezindheid van de audiostreamer betreft, ben ik het volledig met je eens ik denk dat hier een groot deel van het probleem zit, maar dat neemt niet weg dat de verschillen hoorbaar worden wanneer verschillende typen of lange kabels gebruikt worden.
De winst van goede kabels is duidelijk hoorbaar op bijvoorbeeld de Linn Klimax DSM, de Linn Accurate, de T+A MP1260r en de PS audio PWD MK2
Groetjes,
Wijnand
Ik wil iedere scepticus graag uitdagen om het volgende forum eens te lezen http://www.psaudio.com/forum/#/discussion/3626/ethernet-cable-for-bridge/p1
Alekz de grootst mogelijke scepticus in dit forum is na een half jaar grappen en grollen uiteindelijk volledig overtuigd. Dit nadat hij uiteindelijk met tegezin geprobeerd heeft waar een aantal mensen het over hadden. Hij had exact dezelfde mening over het digitale signaal dat niet the beinvloeden zou zijn.
De exacte wetenschap waarom de verschillen hoorbaar zijn heb ik zeker niet, maar waarneming gaat wat mij betreft boven de theorie! Bij het streamen is het ook belangrijk om te experimenteren met welk programma en welk protocol er gestreamed gaat worden. Bij dit soort programma’s is het ook belangrijk te beseffen dat iedere versie van een programma soms grote verschillen laten horen. Neem bijvoorbeeld Jriver media centre 18.0.194 klinkt superieur aan de latere versie. Maar ook verschillen tussen dnla en upnp mijn voorkeur voor dnla. Voor wat de bekabeling betreft het best hoorbare verschil is tussen een utp en een ftp kabel dit heeft the maken met de aardloop die zeer waarschijnlijk zal ontstaan in de ftp kabel. Gebruik daarom nooit ftp bekabeling waarbij de afscherming aan beide zijden is verbonden. Uit de vele testen is wel gebleken dat een ftp kabel beter kan klinken dan een utp kabel maar dan dient de afscherming alleen aan de beginzijde te zijn verbonden. Ik heb hiermee ook een test gedaan met door audioquest speciaal gemodificeerde vodka bekabeling. De vodka bleek ook het beste te klinken met eenzijdig verbonden afscherming.
Ik zou heel graag de waarheid willen weten waarom er zulke duidelijke verschillen hoorbaar zijn tussen verschillende netwerkkabels switches etc.
Groeten en veel streamplezier,
Wijnand
Ik heb de laatste 4 jaar met veel verschillende opstellingen het streamen eigen gemaakt. Wat mij opgevallen is is dat streamen niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Ik praat dan niet over het streamen van een MP3 bestandje op een gemiddelde audio installatie. Maar over wav bestanden van 44khz 16bit tot 192khz 24bit. En ik kan vertellen dat ik net zo sceptisch was over de mogelijke verschillen, maar er is absoluut verschil hoorbaar. Cat6 bekabbeling klinkt bijvoorbeeld beter dan cat5e. En ook de lengte van de kabel blijkt van invloed. Zo ook de PC / mac of nass. De verschillen hebben waarschijnlijk te maken met overspraak in de kabel en constante timming van de bitsstream. De ontvangen bitsstream moet namelijk gebufferd worden waarna het signaal ontjittered moet worden. Het is niet zomaar een kopie van het originele bestand maar een stream. Ik denk dat deze twee aspecten zorgen voor de hoorbare verschillen tussen de verschillende ethernet kabels. Voor wat the PC of nass betreft. De beste resultaten die ik heb gehaald is met een mac mini I7 processor. Hierin een solid state schijf voor de besturing en een interne harde schijf voor de muziek library. Indien gebruik gaat worden van externe harde schijven gebruik dan geen usb2 schijven maar usb3 of sneller ook dit geeft duidelijk hoorbare verschillen.
Wat een verademing om eens een onderbouwd artikel over dit onderwerp te lezen zonder te moeten horen “jij hoort het verschil met een $?$?-netwerkkabel niet omdat je geen ‘hoogoplossende high-end’ set hebt”……..
En om bij twijfel dat laatste uit te sluiten kun je het beste investeren in een lantester van 2 tientjes.
Interessant artikel! En bijzonder kostenbesparend!
Ik ken een Amerikaan van Wywires die nu helemaal uit zijn dak zou gaan… 😀
Haha… ja, die zal dit wel niet kunnen waarderen. Ach: wat ik daar ook al zei… als iemand stellig gelooft in een verschil, moet hij dat maar lekker geloven. Ik ga daar niet over oordelen. Het enige wat ik kan doen, is inzicht geven in de techniek erachter en aangeven dat het in wezen niet fout kan gaan. Volgens mij weten veel liefhebbers niet dat er helemaal geen audiosignaal over de kabels gaat, maar pure data-pakketjes. Dat wordt aan de ontvangende kant gebuffert en daar pas omgezet naar een audiosignaal… zo veilig als wat en als voordeel dat je kabel niets meer kan beïnvloeden. Tenzij deze kapot is…