Kabelfabrikanten proberen logischerwijs in te springen op de streaming audio markt. Logisch: het is aan populariteit aan het winnen bij de high-end audioliefhebbers. Een nieuw medium betekent in veel gevallen nieuwe kabels. En dat is ook het geval. Echter: bij streaming maakt bekabeling eigenlijk niet uit.We zien al wat vragende gezichten… Waarom niet? Wij leggen het in dit artikel uit.
Het zal u niet ontgaan zijn dat streaming audio behoorlijk populair aan het worden is. Logisch: het is super vriendelijk in gebruik en klinkt uitstekend. Ziet u het maar voor u: alle muziek staat centraal op een pc of een nas. Software deelt alles overzichtelijk in, waardoor u gemakkelijk kunt zoeken op: artiest, album, genre of wellicht stemming. Drukt u op play, dan stroomt de data heel gemakkelijk over het netwerk naar de converter die er weer lekker muziek van maakt. En het mooie is: de muziek kunt u ook in hoge resolutie afspelen, waardoor u kunt genieten van échte studio-kwaliteit. Heerlijk toch?
Als u nog niet echt thuis bent in de wereld van streaming audio, kunt u wellicht hier wat informatie inwinnen:
- Cursus streaming audio deel 1
- Cursus streaming audio deel 2
- Cursus streaming audio deel 3
- Cursus streaming audio deel 4
En tenslotte: hier, hier en hier nog een verhaaltje.
Samenwerken
De technologie van streaming audio Streaming komt uit de computerwereld, waar men al lange tijd bezig is met het veilig en snel overdragen van data. Of dat nou audio, video of andere data is. Dat maakt niet uit. Inmiddels kunnen we erg rap en zeer robuust bits en bytes over koper en door de lucht sturen. Als dat niet het geval was, zou mening groot bedrijf netwerkproblemen hebben en zou om de haverklap het internet plat liggen. Aangezien dat niet het geval is, kunnen we gerust stellen dat netwerkapparatuur en -protocollen prima in elkaar steken.
Twee manieren
In basis zijn er twee methoden van streaming. Eigenlijk is er één, maar we rekenen usb-dacs voor het gemak even mee, al is dat niet streaming audio in de pure zin van het woord: er gaat geen data over een netwerk, maar over een usb-kabel.
Er is dus streaming via usb en streaming via een lan: local area network. Bij de eerste vorm – streaming via usb – koppelt u een usb d/a-converter aan de computer die vervolgens de muziek door de usb-kabel stuurt naar de dac. Dit is zwaar gesimplificeerd, maar in basis wat er gebeurt. Als u meer wilt weten, kijk dan hier. Daar kunt u lezen hoe usb-audio werkt én kunt u lezen dat de kabel – mits deze zich aan de standaard houdt – geen enkele invloed kan hebben op de audioprestaties. Of er moet iets mis zijn met de usb-dac.
Netwerken
De tweede manier om te streamen, is via een thuisnetwerk. Dit kan draadloos, via wifi, of via cat-kabel. Ook wel utp-kabel, of lan-kabel genoemd. Wij prefereren streaming via de kabel, omdat dit stabieler is. Niet omdat het beter klinkt.
Wifi kan echter ook, en is bandbreedtetechnisch geschikt. Echter: de ether raakt steeds voller en dat zorgt in bepaalde gevallen voor verbindingsproblemen, of drop-outs.
Acht aders
Een utp-kabel heeft vier aderparen die getwist zijn: oranje, blauw, groen en bruin. De reden dat deze getwist zijn, is om emi uit te sluiten en interferentie met de andere aders te voorkomen.
Bij een 100 mbit-netwerk (100 megabit / 12,5 megabyte/s) worden slechts vier van de acht aders gebruikt. Bij een gigabit (1000 mbit / 125 megabyte/s) zijn alle acht de aders in gebruik. Een bedraad netwerk kan tegelijk verzenden en ontvangen: full duplex.
Afscherming
Uiteraard is het soms nodig om de kabel alsnog af te schermen. Bijvoorbeeld als er een bundel cat-kabels gelegd moet worden, of als deze naast een (onafgeschermde) netkabel komt te liggen. Zou je niet afschermen, dan kan er dataverlies optreden, wat natuurlijk vervelend is. (Lees: onacceptabel). Vanwege deze scenario’s zijn er extra afgeschermde versies. Denk aan: s/utp, s/stp en stp kabels om netwerken mee aan te leggen. S staat voor shielded. Bij stp zijn de interne aderparen van elkaar afgeschermd, bij S/utp is de mantel om de aderparen afgeschermd. Bij S/STP zijn zowel de aderparen als de mantel extra afgeschermd. Deze kabel kan prima naast netbekabeling liggen zonder dat er datapakketten verloren gaan.
Categorieën
Goed, u weet nu dat er vier aderparen in een netwerkkabel zitten (getwist) en dat er diverse vormen van afscherming zijn. Er zijn nog een paar zaken die u wellicht moet weten: er zijn diverse categorieën.
De meest voorkomende categorie bij netwerkkabels, is Cat-5e. Cat-5 staat voor Categorie-5. De e erachter staat voor iets hogere kwaliteit (simpel gezegd), waardoor de kabel geschikt is voor gigabit: 1000 megabit per seconde. De maximale lengte is 100 meter.
We zien ook steeds vaker cat-6 kabels in de winkel en in webshops. Deze kabels zijn beter afgeschermd en hebben iets dikker koper, waardoor de bandbreedte groter is dan bij cat-5e. Toch is ook cat-6 geschikt tot gigabit-snelheden tot een lengte van 100 meter.
Dan komen we bij cat-7. Dit is een verhaal apart. Bij deze categorie is standaard extra afscherming toegepast. Zowel om de aderparen individueel als om alle aders. Door deze extra afscherming is 10 gigabit mogelijk tot 100 meter. Het zou zelfs mogelijk moeten zijn om 100 gigabit per seconde te versturen.
Nodig?
Maar dan de hamvraag: welke kabel is beter voor streaming? Cat 5e, cat 6 of cat 7? Het antwoord is simpel: het maakt niets uit. Alle kabels hebben voldoende bandbreedte en zijn prima geschikt voor het streamen van audio. Bij streaming media gaat het namelijk puur om de bandbreedte. In wezen is 100 mbit ruim voldoende voor video en audio. Echter: als u graag andere zaken wilt doen tijdens het streamen, is extra bandbreedte handig. Wij raden daarom ook gigabit aan voor de intensieve gebruiker. In dat opzicht moet iedereen met Cat 5e uit de voeten kunnen. Wij hebben dubbel afgeschermde cat-kabel gebruikt (S/STP) om problemen te voorkomen. Deze kabels kosten 1 euro per meter zonder pluggen.
Masterclock
De reden dat de kabel niet uitmaakt, is dat er over een netwerkkabel helemaal geen audiosignaal gaat. Het is audioDATA die de pc of streamer binnen haalt. Deze data ligt opgeslagen in data-pakketjes. De klok bij een 100 mbit of gigabit-netwerk is 125 MHz (dit wordt ook wel symbol-rate genoemd). Voor wie het interessant vindt: de reden dat gigabit tien keer zo snel is bij dezelfde masterklok, is vanwege het feit dat er totaal anders geëncodeerd wordt en er twee symbolen per kloktik verstuurd en ontvangen kunnen worden. Dat komt neer op 250 mbit per aderpaar. En aangezien er vier aderparen zijn, komt dat neer op 1000 mbit. Hier gaan we verder niet meer op in, omdat dit niet relevant is voor dit verhaal.
Robuust protocol
Data verzenden gaat niet zonder een standaard. Het hoofdmodel bij een netwerk is tcp/ip. Dit protocol is al behoorlijk bejaard, maar werkt uitstekend. Tcp/ip staat voor Transmission Control Protocol / Internet Protocol. U kent het laatste stukje ‘IP’ wellicht van het IP-adres van uw computer. Binnen het tcp/ip-model vallen een aantal protocollen, zoals udp en tcp: twee protocollen die veel gebruikt worden in een lan: local area network, oftewel een thuisnetwerk.
Tcp en udp zijn transport-layers. Dit kunt u zien als een manier om data te versturen met de zekerheid dat het ook netjes aan komt. Het grootste verschil bij de twee protocollen, is dat tcp een vaste connectie met een client (streamer / pc) vereist (deze is connection-orientated) en een ingebouwde crc-check en foutcorrectie heeft. Udp vereist geen vaste connectie (deze is connectionless, zoals dat in jargon heet). Vandaar dat dit protocol vaak gebruikt wordt voor streaming audio en video over internet. Echter: bij udp is er geen foutcorrectie, crc check of wat voor controle dan ook.
Aan de andere kant is de overhead bij tcp een stuk groter dan bij udp (een grotere header en crc-info). Daarbij komt dat de foutcorrectie van tcp voor time-outs kan zorgen, omdat de client (de streamer) het pakket weer opnieuw opvraagt bij de host (server of bijvoorbeeld nas). En dat kan voor stotteringen zorgen. Udp heeft daar geen last van: die blijft vrolijk doorstromen, ookal gaat er iets mis.
Extra controle
Voor beide methoden zijn oplossingen gevonden. Bij udp zijn extra layers mogelijk die zorgen voor foutcorrectie of controle. Bijvoorbeeld het Stream Control Transmission Protocol (SCTP) of simpelweg de controle en correctie van tcp bovenop het udp-protocol.
Bij tcp is het stotteren gemakkelijk te ondervangen door te bufferen. Vaak zijn enkele seconden genoeg om vloeiend te spelen. De meeste mediaprogramma’s doen dit automatisch, waardoor u nieteens merkt dat er een buffer in gebruik is, of dat er even een bitje is omgevallen tijdens het spelen.
Kwaliteitsverschil?
Maar kan een kabel zorgen voor een kwalteitsverschil in weergave? Heel simpel: nee. Zoals eerder vermeld, gaat er helemaal geen audiosignaal, of ‘fragiel’ signaal over de cat-kabel. Er gaan simpelweg datapakketten over de kabel (of door de lucht). Datapakketten met headers die aangeven wat voor data er inzit en waar de pakketten thuishoren, zodat de ontvangende kant weet wat het is en waar het thuishoort. Het kan zo simpel zijn! Als er al een transmissiefout optreedt, dat gebeurt niet vaak op een degelijk netwerk, dan gebeurt er eigenlijk nog niets. Immers: de versturende kant stuurt het nog een keer, terwijl de spelende kant even gebruik maakt van de buffer. Is de buffer te klein, dan krijg je simpelweg een tik, pok, of hapering.
Een betere kabel kan dus nooit, maar dan ook echt nooit voor een luchtiger hoog, strakker laag of milder middengebied zorgen. Dat is de grootste kul die een verkoper of fabrikant kan verkondigen.
Het zou ook bijzonder vreemd zijn als er een verschil zou zijn in klank tussen een ‘normale’ of een ‘high-end’ cat 5e, cat-6 of cat-7 kabel. Dat zou namelijk betekenen dat we ook een verschil zouden moeten horen tussen streaming via wifi en streaming over een bedraad netwerk… Of wellicht tussen een wifi-router met een grote antenne en een wifi-router met een kleine antenne. Wat dat is in wezen ook het verschil tussen cat-5e, cat-6 en cat-7: bandbreedte en signaalsterkte. Aangezien wij nog nooit verschil in audiokwaliteit hebben gehoord, kunnen we stellen dat het er niet is.
Conclusie
Net als bij streaming over usb, is bij streaming over een lan geen audiofiele kabel nodig. Dat is vrij logisch als u bedenkt dat er simpelweg datapakketten over de kabel gaan en geen analoge audiostroom of spdif-signaal dat direct beïnvloed kan worden. Daarbij komt dat het datatransport prima is geregeld. Of het nu via udp of via tcp gaat: er kan bijzonder weinig mis gaan door databuffering en of crc-checking en -correctie. Kortom: laat u geen oor aannaaien: een degelijke cat-kabel is prima in staat de data foutloos over te dragen. En als u toch last hebt van tikken of drop-outs: een volledig afgeschermde kabel koopt u voor 1 euro per meter.
