OPINIE – We testen veel bij Alpha Audio. Met name streaming gerichte audio, maar ook versterkers, luidsprekers en heel soms een kabel. Denk aan speaker-kabel, netkabels, usb-kables of interlinks. Netwerkkabels hebben we ons nog niet aan gewaagd. Het mooie is: in de wereld van kabels zijn ongelooflijk duidelijk twee kampen: voorstanders en haters. Waar schaart Alpha Audio zich?
Laat ik hier even vanuit mezelf praten, want dit is een gevoelig onderwerp en ik wil niet mijn mede-auteurs meetrekken in mijn mening. Ik – Jaap Veenstra dus – ben een gematigd voorstander van goede bekabeling. Ik ben zonder twijfel van mening dat een degelijke luidsprekerkabel een hoorbaar verschil maakt. Ook analoge en digitale interlinks maken een hoorbaar verschil… vind ik.
Bij USB en netwerkkabels ligt het iets anders. Ik heb demo’s gehoord waarbij ik blind kan zeggen welke kabel er gebruikt is. Bij mijn referentie-set hoor ik geen enkel verschil tussen usb-kabels. Netwerkkabels moet ik nog proberen. Maar conclusie is wel: het is dus ongelooflijk set-up afhankelijk.
Digitaal is digitaal!
“Maar”, hoor ik de technici zeggen, “bij een digitaal signaal gaat het simpelweg om ‘1’en en ‘0’en! Dat kan niet fout gaan!”. Dat is maar deels waar. Ook bij een digitale kabel speelt weerstand een rol. Kijk maar naar de 75 Ohm-norm bij spdif. En daarbij komt dat een digitale kabel zowel de 1’en en 0’en goed moet doorgeven, als het vaak cruciale kloksignaal. Als dat niet stabiel door de kabel gaat, zal de 1 of 0 op een verkeerd moment worden omgezet.
Hoe zit het dan met USB? Of een netwerkkabel? Geen idee. Ik ben geen technicus. Ik heb een journalistieke opleiding gedaan. Geen elektrotechniek. Ik heb dus niets meer dan een theorie. Naar mijn idee spelen bij usb- en netwerkkabels ruis een rol. En de mate waarin de kabel ruis van de bron meeneemt naar de speler. Of de speler daar last van heeft, ligt aan de opbouw van de usb-dac of netwerkstreamer. Naar mijn idee heeft een degelijk apparaat daar geen last van. Ik hoor op de referentieset geen veschil in usb- en netwerkkabels.
Zelfstandig!
Bij usb is me namelijk opgevallen dat een usb-gevoed apparaat veel gevoeliger is voor de kabel dan een zelfstandig gevoed apparaat. Mijn Tentlabs b-Dac is helemaal niet gevoelig voor usb-kabels. Mijn NAD M51 ook niet. Beide zijn zelfstandig gevoed en hebben zware jitteronderdrukking. En dat maakt ze niet alleen klankmatig erg sterk, maar ook direct ongevoelig voor usb-bekabeling.
Bij netwerkkabels moet ik mijn theorie nog uitproberen. Ik heb verrassend genoeg tijdens demo’s verschillen gehoord. Maar ik vind dat niet voldoende om te gaan roepen dat netwerkkabels een klankmatig verschil maken. Ik wil het eerst zelf proberen. Ik ga mijn lezers niet voorzien van informatie die ik niet zelf heb gecontroleerd in praktijk.
Luisteren!
Net als dat je tegen een kind – of net zo goed volwassene – zegt dat hij goed moet luisteren, geldt dat ook in de hifi. Meten is weten hoor ik vaak. Ja, dat klopt. Daarom meten we tegenwoordig hoofdtelefoons. En soms speakers. Maar de metingen vertellen maar een deel van het verhaal. Luisteren is ook weten. Zolang je weet hoe je moet luisteren. En zolang je een goed vergelijk hebt.
Bij Alpha Audio luisteren we vooral en meten we om de luistertest te kunnen onderbouwen: niet andersom! Ik denk dat daar de crux zit bij het kabelverhaal. Sommige zaken zijn meetbaar. Denk aan weestand, verliezen, ruis, interferentie. Maar ik geloof dat bepaalde zaken ook nog niet meetbaar zijn. Of dat de wetenschap er wellicht nog niet uit is wat ze moeten meten of waarnaar ze op zoek zijn. Correct me if i’m wrong.
Niet relevant
En eerlijk gezegd vind ik het niet relevant of u in kabels gelooft of niet. Het gaat erom dat u goed hebt geluisterd voordat u die conclusie hebt getrokken. Hoort u geen verschil? Prima… niets aan de hand. Dat scheelt u in veel gevallen veel geld. Hoort u wel het verschil? Ook prima… dat kan geld kosten. En als u het geld hebt en het er voor over hebt… helemaal mooi! Zolang u maar een kankmatige verbetering hoort en blij bent met uw aanschaf!
Hallo Jaap,
Ik zie dat ik een optische en coax input heb op mijn versterker en op mijn cd speler. Ik heb nog nooit een digitale kabel gebruikt maar wil het wel eens proberen. Welke van de twee is het beste. Ik las ergens op de site dat jullie niet zo van coax houden. Optisch dus. Nu heb ik een analoge interlink van van den hul. Een optische kabel is nog iets anders dan een digitale interlink denk ik of ben ik verkeerd. Allemaal nog nieuw voor mij. Of dient die optische input helemaal niet om beide elementen te verbinden. Een beetje in de war.
Even op mezelf reageren. Dus ik plaats een optische kabel tussen de optical input van de versterker en de optical output van de cd speler. Klopt tot dusver denk ik.
Wat zal er dan gebeuren. Andere klank. Meer detail. Die optische kabel moet dan langs beide kanten een beetje een vierkant uiteinde hebben. Klopt ook toch.
Moet ik dan de analoge kabel verwijderen of ga ik gewoon naar optical. Gewoon naar optical en de analoge mag blijven. Klopt dit?
Dus kan ik infeite het verschil uittesten tussen analoog en digitaal qua sound en zo. Ben benieuwd.
Nu nog een vandenhul optical cable kopen. Blijf graag bij hetzelfde merk van kabels.
Heb ik een beetje goed geredeneerd Jaap. Voor je het weet gebruik ik mijn dac, zit er ook op, en begin ik te streamen. Stel je voor. Groeten van een Belgische digibeet
Ik weet niet waar je precies hebt gelezen dat we niet zo van coax houden, want wij zijn juist vóór coax. Optisch heeft twee schakels extra en is gevoelig voor reflectie. Coaxiaal niet. Al moet de kabel wel van degelijke kwaliteit zijn en 75 Ohm meten. Maar dat geldt ook voor optisch: met een ‘Lidl-kabel’ kom je er niet.
Je kan gewoon de digitale interlink erbij zetten en schakelen op de versterker. Afhankelijk van de kwaliteit van de converter in de versterker krijg je een andere klank / beter / slechter. Daar valt zo niets over te zeggen.
Succes en veel plezier met proberen!
Dag Jaap,
Klopt het dat je voor coax en optical dezelfde kabel gebruikt. Het is de uitgang die verschillend is. Dus ik koop een vandenhul optocoupler mkii optische kabel maar die kan ook in de coax uitgang. Met andere woorden een optische kabel kan zowel in de optical input als de coax input.
Sta op het punt de kabel te kopen.
Dag Jaap,
Het zijn twee verschillende kabels zie ik nu. Diegene die ik wil aankopen is dan toch niet de juiste! Die heeft van die korte bijna vierkante uiteinden en is dus een toshlink optical kabel. Ik moet een digitale interlink kopen met een uiteinde zoals de gewone tulp kabels. Klopt dit een beetje? Thanks for the help.
Groeten
Nope… kan niet!
Ik begrijp die tegenstelling tussen horen en meten niet zo goed. Zoals Jaap zelf ook al opmerkt: horen is een vorm van meten. In het algemeen is het natuurlijk wel zo dat verschillen in
( analoge ) kabels niet alleen hoorbaar zijn maar ook meetbaar. Bijvoorbeeld: meetbare tijdsverschillen in de doorloop van verschillende frequenties door een kabel, bepalen of een luisteraar een goede plaatsbepaling kan maken.Of de manier waarop boventonen een klank vormen zal kunnen horen.
Ik denk dat de bereidheid om metingen serieus te nemen een voorwaarde is om betere apparatuur te kunnen ontwikkelen. En de uitslag van metingen van belang kan zijn om je er bewust van te maken dat je beter moet leren luisteren.
Tenslotte een vraag:
Bij alle technische inzichten valt me op dat men uitgaat van de traditionele electronica. Maar was het niet zo dat de manier waarop electronen zich in een schil bewegen, cq. kabels, het gebied is geworden van de kwantummechanica ? Iemand een idee ? Of ben ik de enige die zich afvraagt hoe een supergeleidende kabel zou klinken ?
Een losse kabel kun je niet meten.
Of het zou moeten zijn onder ideale omstandigheden:
aan de ingangen met snelle en krachtige drivers, en aan de uitgangen met goede fase neutrale niveau-detectors. En dat alles in een stralingsloze omgeving!
Zodra de kabel gebruikt wordt in een bepaalde toepassing kun je ‘niets’ meer vergelijken.
Zoals wel meer geuit wordt op deze site: alles is van elkaar afhankelijk.
RE: tmclssns
“Zo zal ik meer geld uitgeven aan een speakerkabel vermits een langer exemplaar als een antenne werkt.”
Dit is alleen in het geval van een actieve luispreker denk ik. Een passieve luidspreker zal een kortsluiting zijn voor dergelijke signalen opvangen door de kabel (‘antenne’).
Interlinks die ander klinken zijn gewoon filters. Een goed geleidende interlink kabel zal met afscherming zal geen filter gedrag vertonen. Heeft een da converter echter de vervelende eigenschap die met een filter weggehaald kan worden dan kan een kabel dit soms doen en dus beter klinken. Beter is het gebruik van dsp techniek of een equalizer.
Digitale signalen worden voor 99 % door cmos inverteer of buffer (2 inverters) inputs binnen gehaalt. Deze inverter of buffer is in essentie ook een analoge schakeling die zal omschakelen op bepaalde drempelwaarden van de flanken van de ‘digitale’ pulsen van het signaal. Zijn deze pulsen vervormd dan zal de inverteer/buffer oon op een ander moment schakelen. Deze verschillen kunnen problemen geven.
DA converters cd spelers en kabels zijn slechte equalizers gebruik ze dus ook niet als zodanig.
Groet
DoofStom
Sinds kort mijn Van Medevoort da222 laten upgraden met extra ingangen.
Thuis de Van Medevoort ct444 aangesloten via de spdif (ixos kabel) en via de cinch (VM QD) Dus het enige verschil is de ene en de ander kabel. Alles is verder gelijk en direct te beluisteren.
Mijn vrouw laat ik altijd zeggen wat ze hoort. Als jezelf aan de knoppen zit dan weet je vaak al wat je denkt te gaan horen.
verschil: de optische kabel geeft het geluid compacter weer wat daardoor warmer klinkt. de cinch heeft een strakker fundament en meer ruimte en analyse in het geluid
Mijn gedachte is dat het dus echt iets uitmaakt. en we gaan de optische kabel gebruiken voor de laptop. OF er ook verschil is tussen optische kabels wil ik nog een keer gaan testen, maar tussen deze 2 kabels duidelijk verschil te horen.
?Maar?, hoor ik de technici zeggen, ?bij een digitaal signaal gaat het simpelweg om ?1?en en ?0?en! Dat kan niet fout gaan!?.
Daar ben ik het volledig mee oneens. Dit is lekentaal (of zal ik zeggen typisch iets voor alpha?s )
De technicus weet dat digitale signaal transmissie uitgevoerd wordt met 100% analoge elektronen. Hij weet dat er een zeer apart signaal (blok puls) over een draadje wordt verstuurd.
Hij weet dat een blok puls niet bestaat (er is niet zo iets als een oneindig snelle verandering van status), Hij weet dat het gaat om een betrouwbare detectie van de zero crossing. etc. etc.
Wat mij opvalt is dat met name de technici, de jongens die meten, zeer sceptisch staan tegen al die wereld van wonderen die een stukje draad kan bewerkstelligen. Ik noem:
Jim Lesurf: http://www.audiomisc.co.uk/
NwAVguy: http://nwavguy.blogspot.nl/
Sean Olive: http://seanolive.blogspot.nl/
Archimago: http://archimago.blogspot.ca/
JJ Johnson: http://audioskeptic.blogspot.nl/
Mitchco: http://www.computeraudiophile.com/blogs/mitchco/
Hey Vincent,
Bij opiniestukken probeer ik uiteraard discussie op te wekken. En dat doe je door soms kort door de bocht te gaan. Ik ventileer hier mijn ervaringen op fora. En daar wordt heel vaak geroepen: het signaal is digitaal. Het is een één of een nul. Kan niet fout gaan. Mijn ervaring (luisteren en ook praten met ontwerpers) is dat kabels wel degelijk de mist in kunnen gaan. Hoe dat kan: geen idee. Ik ontwerp geen kabels.
Het fascineert mij dat er hier echt twee kampen zijn. En in beide kampen zitten leken en ontwerpers. Het lijkt mij dus dat ook de wetenschap er nog niet helemaal uit is.
Mbt de digitale kabels wordt hier echter wel iets vergeten. Ja, het klopt dat de ‘0’en en ‘1’en wel goed moeten aankomen, maar daar heb je foutcorrectie voor. Pas als de kabel heel slecht is (geknikt, breuk) moet te vaak het signaal opnieuw verstuurt worden en krijg je fouten.
Daarbij heeft een digitale kabel (USB, netwerk) geen verlies, dit is al talloze malen aangetoont middels metingen.
De maximale lengte van bijv. USB is afhankelijk van het type. Bij 1.1 was/is het 3 meter, bij 2.0 is het 5 en bij 3.0 is het….. ? Maar dit heeft niks te maken met verlies, maar met het fenomeem kabelvertraging! En dat komt inderdaad het kloksignaal in gedrang.
In ziekenhuizen worden medische apparatuur en scanners ook ‘gevoed’ door netwerk- en USB kabels en daar komt niemand aan met ‘medifiele’ kabels. Zolang de kabel voldoet aan een aantal basis-eisen (afscherming met name) wordt deze ingezet en deze apparatuur is over het algemeen heel wat gevoeliger dan je streamer……
USB 3 heeft volgens mij ook een maximum van 5 meter. Vergeet niet dat veel cheap ass USB-kabels waardeloze shielding hebben. Ik heb ook metingen gedaan bij netwerk en USB kabels. Geen verlies van data. Dat kan het dus ook niet zijn. Ik denk dus aan voedingsruis dat doorwerkt in het convertercircuit.
Moeilijk onderwerp. Naar mijn mening zijn er twee dingen die spelen: perceptie en lengte. Ik denk dat het vooral ook speelt in je hoofd. Je koopt een dure kabel, je hebt ergens een verwachting om “meer” te horen, of op een duidelijkere soundstage dus luister je gerichter naar de prestaties van een duurdere kabel. Weten dat je kabels van de beste kwaliteit zijn (waar je geld aan wil geven) is jezelf ook zeggen dat het wel goed moet klinken want elk onderdeel is van de beste kwaliteit, die je jezelf kan veroorloven.
Lengte. Ik denk dat dit vooral het punt van belang is. Zo zag ik dat tijdens mijn “onderzoek” naar HDMI kabels. Onder de 5 meter is er GEEN verschil tussen kabels. Vanaf een lengte van 5 meter wordt er wel verschil waargenomen. Waarom? Het zijn inderdaad digitale signalen, 0 en 1, dus je hebt ook maar twee mogelijkheden: wel een signaal (1) en geen signaal (0). Maar het overbrengen van dat signaal verzwakt. Enerzijds door beperkingen van het medium en invloed van buitenaf.
Door de kabel van een goed schild te voorzien, voorkom je die vroegtijdige degeneratie van het signaal. Een duurdere kabel hoeft geen betere kabel te zijn enkel en alleen als de meerprijs zit in de research en development van een zo goed mogelijk schild. Hoeveel dat schild jou waard is, is natuurlijk een andere zaak. Hoe verfijnder de techniek van de isolatie en het tegen gaan van deze externe invloeden, hoe ingewikkelder het productie-proces en waarschijnlijk hoe uitgebreider de research die eraan vooraf ging en dus hoe hoger de prijs.
De research wordt vaak over het hoofd gezien. Zo ook bij versterkers bijvoorbeeld. Een Accuphase is qua onderdelen geen 10 000 euro. Maar je moet alles rekenen in de prijs: research, ontwerp, materialen, marketing, imago, etc.
Ook het doel van de kabel. Zo zal ik meer geld uitgeven aan een speakerkabel vermits een langer exemplaar als een antenne werkt. Dus daar is deftige onderdrukking van externe storingsfactoren van belang. Echter een USB kabel van nog geen 0,5 meter lang om de DAC aan te sluiten, is me geen 200 of meer euro waard, verre van. Al mag die met de hand in elkaar gezet zijn met fluwelen handschoenen.
Een deftige speaker wire vind ik zijn investering dus waard. (al zijn er natuurlijk aan alles grenzen). Maar die laatste 0,00005% winst die je haalt uit een dure USB kabel of netkabel, is toch wel de laatste upgrade. De winstmarge die je krijgt van de setup is immers zo gering in verhouding met de kostprijs die je ervoor betaalt dat je mijns inziens de rest best eerst op orde zet.
Natuurlijk spelen verwachtingen een rol. Maar als ik een kabel ter recensie krijg, zoek ik vaak nieteens de prijs op voordat ik ga testen. Pas naderhand kijk ik wat de prijs is. Ik heb er ook niets aan: ik hoef ze niet goed te vinden of aan te schaffen (tenzij ik op zoek ben natuurlijk).
Lengte speelt atijd een rol: hoe mee materiaal, hoe meer verlies. Zo simpel is het. Niet voor niets mogen usb-kabels niet langer zijn dan 5 meter. Over een ‘0’ en een ‘1’ kunnen we lange discussie voeren. Er speelt meer bij een digitaal signaal… zoals ik al heb uitgelegd. En in andere verhalen ga ik er dieper op in. Veel mensen vergeten het kloksignaal…
Goed punt dat je aandraagt wat betreft onderzoek. Er gaat veel meer geld in shielding en layout zitten dan mensen denken. Wist je dat een twist een wezenlijke invloed heeft op de overdracht? En dat je meerdere paren die naast elkaar liggen anders moet twisten om interferentie tegen te gaan? Dat is dus ook één van de punten bij netwerkkabels… als alle paren (vier stuks) gelijk getwist zijn en gelijk naast elkaar liggen, gaat het effect van twisten weg…
Oh, coax dus. Bedankt. Ik lees verder.