OPINIE – Een jaar of tien geleden is de ‘rage’ opgekomen om dacs te laten upsamplen. Verwar dit niet met oversampling, wat een ander proces is. Bij Upsampling verhoogt de dac de bitgrootte en samplingrate. Dat moet in theorie beter zijn. Maar is dat wel zo?Â
Nee… onze ervaring is dat upsampling zeker niet altijd voor een betere weergave zorgt. In veel gevallen is het zelfs minder goed. Door het vergroten van het aantal bits en het verhogen van de samplingrate krijgen we wellicht een softer hooggebied, maar ook een vager stereobeeld wat tevens minder diep is. Hoe kan dat nou?
Lastig rekenen
Bij oversampling heeft een chip het vrij gemakkelijk: het is een meervoud van het origineel. Dus 16 bit / 44,1 kHz wordt 16 bit / 88,2 of wellicht 176,4 kHz. Dat zijn geen lastige rekensommetjes om te maken.
Bij upsampling gaat een chip anders te werk. Daar moet hij flink aan de slag en het nodig interpoleerwerk gaan doen. Er moet namelijk van 16 bit / 44,1 kHz 24 bit / 48 kHz / 96 kHz / 192 kHz of zelfs 384 kHz gemaakt worden. En dat zijn geen directe meervouden van 44,1. De chip moet dus gaan rekenen en gokken wat er op een bepaalde plek moet komen te staan.
Easy job
De reden dat oversampling (en upsampling) gebruikt worden in dacs, is dat het filter dan eenvoudiger zijn werk kan doen. Door storing naar een onhoorbaar gebied te samplen, hoeft het filter veel minder steil te filteren, waardoor er weer minder vervorming optreed. En dat is natuurlijk erg prettig. Want minder vervorming betekent: meer muziek. Toch? Ja, in theorie wel. Maar toch… onze oren zeggen iets anders. Wellicht zijn de filters ook beter geworden in de loop der jaren?
Progressie
Nu moeten we niet te zuur gaan worden. Upsamplingchips zijn wel steeds beter geworden en we hebben voorbeelden van (vaak dure) dacs gehoord die het heel aardig doen. Dacs waarbij het verschil tussen bitperfect en upsampling nauwelijks hoorbaar was. Waar het zelfs een kwestie van smaak is en niet meer een kwestie van beter of slechter. Echter: in veel gevallen is bitperfect gewoon ‘the way to go’.
En dat geldt ook voor software die kan upsamplen. We krijgen vaak vragen over hoe sofware ingesteld moet worden. En we hebben laatst nog een interessante mailconversatie gehad met een lezer die met j River werkt in combinatie met een Calyx-dac. Hij was in de veronderstelling dat 24 bit / 192 kHz beter is. Kortom: alles stond op 24 / 192. En dat is vrij logisch gedacht. Nadat we hem hadden aangeraden dat het in stand houden van de originele bit / samplingrate beter is, heeft hij alles teruggezet. En warempel: het klinkt een stuk beter. Leuk om te horen!
Cijferoorlog
Maar… zoals dat ook bij camera’s het geval is, gaat het in de audio nu ook om de hoogste cijfertjes. Hoger is beter, toch? Nee dus. Meer watts is niet altijd beter. En upsamplen naar krankzinnige waarden is ook niet beter. Het kan ook niet beter dan het origineel, dus waarom zou u in een hogere bitrate afspelen dan het origneel? Omdat het kan? Ons advies: gebruik uw verstand en uw oren… Die bedriegen u niet!
Conclusie
We proberen zaken altijd zo nuchter mogelijk te bekijken bij Alpha Audio. En we proberen ook onze ervaringen te delen. Natuurlijk zit er soms een stukje mening in (dat kan ook niet anders: we zijn gewoon mensen). Mocht u verfrissende ideeën hebben over dit onderwerp (en die zijn er vast), dan horen we het graag! Onze mening over upsamping: het is niet beter… speel bitperfect als het kan!
