[Haico]

Aanpassen luidsprekerfilter voor maximaal resultaat.

[Haico]

Ik ben al een tijdje bezig met inlezen over luidsprekerfilters en de hierin gebruikte componenten.
Ondanks dat ik mijn Taga harmony F100 zuilen OK vind klinken miste ik wat detail in de muziek. Ik karakteriseer de speakers als prettig klinkend in alle genres waarbij het verschil tussen MP3 en FLAC weggemoffeld wordt onder een denkbeeldige sluier over de muziek. De bas vind ik daarnaast erg zwaar en galmend.

Ja, en dan moet je een keuze maken. Ga ik mijn speakers tweaken (versterker was al getweaked met Mundorf caps) of koop ik nieuwe speakers.
Tweaken dus als een die-hard 😉 (ook al ontbrak het het me compleet aan de benodigde kennis)
Als ik uiteindelijk kijk naar de tijd en centjes wat het heeft gekost had ik net zo goed nieuwe speakers kunnen kopen 😉

Waar ben ik begonnen?
Ik ben begonnen met alle speaker units uit de speaker te halen alsmede de complete bekabeling en het aangebrachte synthetische “wol”.
Wat me gelijk opviel was dat de luidsprekerkabels met goedkope stalen schoentjes op de speakers waren aangesloten.
de interne luidsprekerkabel was van het type 10 cent/meter.
Daar het een mooie gekromde luidspreker betreft met een aardig afwerkingsnivo hoopte ik op een dito inwendige constructie.
Niets is helaas minder waar. Alle speakers waren gewoon gelijk in het MDF geschroefd waardoor het MDF aan de achterkant (daar waar de schroef uitkomt) open was gaan staan of lelijke scheurtjes vertoonde.
De gebruikte tape, waardoor de luidsprekerkorf netjes in de voorgefreesde opening in het hout valt en extra wordt afgedicht, was vaak scheef aangebracht waardoor de speakers niet mooi evenwijdig “flush” met de voorkant liepen.
Fineer in de luidspreker opening was scheef afgesneden waardoor het bovenstaande vaak nog erger was.
Het aangebrachte wol was dun en aangebracht middels dikke lijmproppen.

Het luidsprekerfilter was zeer eenvoudig van opzet met maar een paar componenten van merkloze kwaliteit.
Twee condensatoren waren van het MKP type en de andere twee waren elektrolytisch. De spoelen voor het hoog/midden waren luchtspoelen met zeer dunne wikkelingen. De bas spoel was een week kern type.
Al met al een beetje een deceptie….

Wat heb ik gedaan met de kasten?
Alle lijmproppen in de behuizing verwijderd. Alle slecht afsneden fineer gecorrigeerd. MDF bijgewerkt.
Nieuwe foam geplakt voor de speakers tegen te bevestigen.

Wat heb ik gedaan met het wol?
Vervangen door Pritex noppenschuim.

Wat heb ik gedaan het het filter?
Een zeer behulpzame meneer welke ik gecontacteerd heb via het internet (Gert Jan Hilberink) heeft me geholpen met het luidspreker filter te analyseren qua component waarden en layout.
Helaas kom je dan dingen tegen zoals spoelen/weerstanden en condensatoren met nét even een andere waarde.
Blijkbaar engineeren ze in Polen/China met een andere E-reeks…

Ik heb alle componenten vangen door hoogwaardigere types welke me beter leken na het doorpluizen van tig fora en een vleugje eigenwijsheid.
Zo zijn alle spoelen nu van het type luchtspoel (Intertechnik) met 1.6 mm dikke wikkeling. Dit betekend dus dat voor het bas gedeelte een 2.2 mH luchtspoel nodig was van dik 1 kg… Een dikkere wikkeling geeft een lagere R waarde. Een lagere R waarde leek me goed voor een “snellere”weergave.
De condensatoren voor het bas gedeelte zijn nu lekker dikke Obbligato MKP caps (Frankrijk). De condensatoren voor het midden en hoog zijn vervangen door Mundorf MCap EVO. De weerstanden zijn nu van het MOX type.
Alles is met polymax gelijmd op een MDF plaat en onderling gesoldeerd met verzilverde teflon draad.
Omdat vooral de spoelen erg groot zijn past het filter niet meer in de speaker. Inmiddels zit het filter achterop de speaker gemonteerd (piggy back)

Wat heb ik gedaan met de inwendige bekabeling?
Vervangen door soepele Oehlbach 4mm2 speakerkabel.
Middentoner aangesloten met verzilverde teflon draad.
De luidspreker aansluiting vanuit de versterker wordt verzorgt door degelijke verzilverde terminals.

En nu de hamvraag. Hoe klinkt het ná de aanpassingen?
Licht optimistisch zeg ik: Anders….
De bas is strakker. De ruimtelijke plaatsing van muziek is belachelijk veel groter. Het midden en hoog zijn akelig vol detail.
Maar….
Het midden en hoog zijn iets te sterk aanwezig (wel kraakhelder).
Mijn vrouw is trouwens helemaal verliefd op het nieuwe geluid 😉
Ik ga van het weekend de weerstandswaarde van het filter voor het hoog/midden van 6.2 naar 6.6 Ohm brengen (kleine weerstand in serie) om eens te kijken wat dit brengt. In de crossover wereld praten ze hier over een attenuator weerstand.

Wat heb ik van mijn avontuur geleerd?
Naast dat ik redelijk wat wijzer ben geworden door alle fora door te pluizen m.b.t. speaker filters/crossovers ben ik ook tegen beperkingen opgelopen. Ik vaar als het ware blind. Iets dat ik aanpas is proefondervindelijk en smaak gericht. Dat maakt dat ik drie keer mis schiet voor één keer raak.
Ik ben geen goeroe met een kast vol componenten dus alles moet ik dan weer bestellen bij een webshop, wachten tot het binnenkomt, wachten tot ik tijd heb en dan testen.
Wel merk ik dat betere elektronica componenten daadwerkelijk iets doen met het geluid.
Niet elke condensator is dus gelijk ook al is de waarde overeenkomstig.

Ik acht de kans groot dat mijn TAGA’s binnen nu en 2 jaar een weg zullen vinden naar de slaapkamer een van mijn kids waarna pappa eens goed gaat luisteren naar Tannoy xt6f speakers of een setje Feufel definion 3 😉
Even weer een stapje omhoog in de HiFi ladder.

[Alpha Forum]

Dag Haico,

Leuk te lezen hoe je bezig bent geweest met de speakers. Als ik het zo hoor ben je behoorlijk grondig aan de slag gegaan. Mijn gezond verstand zegt echter een paar dingen:
– Ander componenten in het filter kan voor ‘onbalans’ zorgen. Anders is niet altijd beter…
– Als het filter nu niet meer in de kast past… dan is de inhoud van de kast veranderd. Dat zorgt ook voor een andere klankbalans.
– … Net als ander dempingsmateriaal.

Een goede speakerbouwer houdt overal rekening mee. Alles is doorgerekend: filterwaarden, demping en kast-inhoud en -constructie. Als ik daar iets in zou veranderen, zou de balans weg zijn.

Hoe zit dat met jouw project? Klopt alles nog wel?

[Haico]

Hoi Jaap,
Ik was even bezig met zaken zoals huis verkopen, verhuizen en een nieuw huis kopen wat nog flink opgeknapt moet worden. Alle hifi staat netjes in dozen maar verhuizen is nooit goed voor de inboedel en ook niet voor speakers….. Helaas heeft één van mijn speakers een kleine beschadiging opgelopen. Qua filtermateriaal ben ik terug gegaan naar het origineel. Klinkt toch meer zoals de fabrikant het bedoeld heeft. Desalniettemin geven de nieuwe A merk filter componenten wel meer verfijning aan de speaker. De andere speaker demping heeft als gevolg dat bij hoog volume de bas niet flubberig wordt maar wat strakker klinkt. Maar mijn uitstapje heeft me wel geleerd dat ik dit nooit meer met een speaker ga doen. Veel tijd, veel geld (pakweg voor 350 euro aan upgrades) en een verbetering die niet een verschil van hemel en aarde teweeg heeft gebracht…..

Wat wel erg ruig is, is dat Magna Hifi sedert een jaartje dealer is van mijn Chinese dac, audio GD. Aangezien de dac redelijk modulair is kan ik deze laten upgraden met een betere USB module…. Zou weer een verbetering moeten geven 🙂

Voorlopig ben ik erg benieuwd wat jullie allemaal voor moois meenemen naar de X-FI.

Mvgr, Haico

[Rob Dekkers]

hmm, ja, ik heb de indruk dat de seriecondensator in t filter dezelfde kwaliteit moet hebben als de kortsluitcondensator over de bas/midden. Wanneer het voor je elektroontjes super-easy wordt om via je silver-oil (of nog beter) de weg naar de tweeter te vinden en lastiger om via een kortsluit elco of mkp-sn op te hoepelen uit je stereo-info, dan lijkt me dat tot gevolg hebben dat je vanaf de crossoverfrequentie een inbalans gaat krijgen in je geluid. Maar dat is iets waar ik nu mee zit te experimenteren dus dat kan wat vergezocht zijn. Dus. Hmm.

[Rob Dekkers]

apropos luidsprekers.
Zojuist geconstateerd. Kijk, normaliter zet je spikes onder je apparatuur, ook onder je speakers. Ik had t zo gedaan dat de spikes onder mn speakers goed vast zaten en rustten op de counterparts die de spits opvangen, die stukjes lagen los op een gladde bodem van marmer. Want ik heb die dingen op een restje marmeren tegels (die ik nog over had van de vloer van mn keuken) gezet. En dat stapeltje marmeren tegels weer op wasmachinerubber. De speakers konden dus in principe heen en weer glijden over die tegels want er zit vilt onder die dingetjes. Ik dacht als je ze vastplakt zit je dr ook gelijk aan vast dus laten we daar nog even mee wachten. Het gaat er tenslotte om dat de trillingen niet aan de vloer worden doorgegeven. Hoe fout. Het is eveneens van belang dat je speaker zelf rotsvast verankerd is. En niet heen en weer zwabbert bij elke ram op een pianotoets. Dus heb ik die onderleggers weg gehaald waardoor mn spikes nu in t marmer prikken. Wat prettig, hoe fijn is dit alles. Ik durf ineens naar een piano te luisteren. Na al die jaren. Die speakertjes kunnen geen kant meer op en dat hoor je. Trouwens, die marmeren tegels zijn t enige dat ik nog over heb van mn huis, mn ex woont er nu en ik zit op een zolderkamertje met een lekkere meid. En een goeie installatie, laten we dat vooral niet uitvlakken 🙂

[Rob Dekkers]

Het voordeel van een hardwired filter zit m blijkbaar in het feit dat je de belangrijkste verbindingen in elkaars verlengde kan solderen, met een overlap van 2 cm bijvoorbeeld. Zo ondervindt het signaal vanaf de versterker tot aan de drivers geen hindernissen en dat hoor je in het resultaat. Je moet je voorstellen dat de elektronen bij wijze van spreken met lichtsnelheid door je filter razen. Moeten ze dan ineens 90 graden de hoek om omdat je de hele zaak op een printplaat zit te monteren, dan vliegen ze de bocht uit en zit je als het ware naar verkeersongelukken te luisteren in plaats van naar muziek. Nu is mn -korte- ervaring dat enkel de direkte doorgang naar de drivers in 1 lijn moet liggen en dat kortsluitspoelen of condensatoren minder kritisch gesoldeerd mogen worden. Vooral snaarinstrumenten zoals gitaar en piano hebben aanslagen die voor dit soort zaken uitermate gevoelig zijn. Klinkt nu meer als een echt instrument. Dus.

[Rob Dekkers]

hmm, t is werkelijk prachtig hoor, echt. Maar t is bijna geen piano, de piano die staat ernaast en klinkt toch meer als een echt instrument haha, tja. Om die reden geef ik het op. En ga binnenkort aan de slag met de breedbandspeaker van SEAS, de exotic f8. Ik heb t wel een beetje gehad met luidsprekerfilters. Het zou kunnen dat ik te veeleisend ben. Dat dan weer wel.

[Rob Dekkers]

Het aardige van breedbandspeakers is dat je voor voldongen feiten komt te staan. Jij of niemand kan iets veranderen aan een filter of wat dan ook, het is wat het is. Je hoeft je geen zorgen te maken over het fasegedrag vh filter, of de match van de units, t is er gewoon niet, er ís helemaal geen techniek, t is er niet, nada, je kan niets anders dan luisteren naar de muziek. Muziek zoals ie uit een vintage buizenradio komt met 1 luidspreker. Back to the basics. Maar dan net ff beter. En stereo. Wat wil je nog meer.

[Rob Dekkers]

Ik had voor mn tweeters een tijdje terug al mundorf MResist weerstanden gezet, dus in de signaalweg, en de iets geodkopere, maar toch nog best prijzige, weerstanden parallel over de tweeters. De serie mundorfs gaven een effect dat vergelijkbaar was met een goeie l.s.-kabel, je kan t vergelijken met het effect van een kabel van ArtSpeak, een groot effect dus voor een klein onderdeel. De partallelcondensator, ach, t ding zit niet in de signaalweg en was toch best al duur. Maarja, kon t niet laten. Het effect van de parallel-mundorf was even verbijsterend als de serie mundorf. Conclusie: Heb je nieuwe speakers gekocht van 10.000 per paar, schroef ze dan even open, kijk of er mundorfs in zitten, zo niet, gooi. die rommel er uit en zet er mundorfs in. Met vriendelijke groet.

[Rob Dekkers]

Kijk t punt is, ik heb lang geleden 2 jaar lang als Waldarbeiter in Beieren gewoond en gewerkt, met thuis een pick-uppie met een versterkertje met breedbandspeakertjes. Ik herinner me alleen maar een diepe rust en ontspanning, ook uit dat installatietje. Nou is t zo dat je met filters en de onderdelen die er in zitten allemaal onrust produceert, waardoor ik alsmaar net niet bij die totale ontspanning kwam die muziek kan opleveren, een slechte installatie kost energie, daar kan je nooit van “opladen”.
Wanneer weerstanden zowel als condensatoren alswel spoelen allemaal zowel een R, als een C, als een L-waarde hebben word je stapelgek van die narigheid. Vandaar Mundorf. Voor de natuurlijkheid en de rust die het teruggetrokken leven van een houthakker kenmerkt. Dank u.

[Rob Dekkers]

ha, watntoeval inderdaad, dat wordt bier drinken en luisteren, ja, ehh, als je ook nog es in Amsterdam woont en met de DAX handelt dan ben je mn verloren en doodgewaande tweelingbroer 🙂

[Alpha Forum]

Ik woon niet in Amsterdam en ik handel ook niet met de DAX, maar ik heb wel dezelfde ervaringen zoals je hier op het forum beschrijft.
Mijn speakers zaten ook slecht aangesloten.
Die heb ik vast gesoldeerd.
Ze waren ook direct in het hout geschroefd zonder voor te boren. Het zijn budgetboxen, dus daar kan ik wel mee leven. Dat kon ik niet met het filter wat erin zat. Dat is nu stukken beter 🙂

[Alpha Forum]

Hou ons op de hoogte! Dit zijn altijd leuke dingen om te volgen.

Ik ben zelf niet zo van het tweaken. Als een fabrikant tonnen of miljoenen in research stopt, lijkt het me niet zo dat je met een paar kleine – goedkope – aanpassingen het veel beter kan krijgen.

[Rob Dekkers]

Ja ik snap dat je dat denkt. Nou denk ik dat veel luidsprekerbouwers geen tonnen in hun filter-ontwerpen hebben gestoken, wel in de ontwikkeling van de drivers. Verder zijn er veel populaire filter-ontwerpen die op een zolderkamer in elkaar worden gezet en “en masse” nagebouwd en eventueel nog wel van wat geëxperimenteer kunnen profiteren. Hoop ik.
Nou wil ik in september mn versterker naar Louis brengen om m te tweaken dus ik hoop dat ik het ding daarna niet weg hoef te donderen haha. In ieder geval blijft het ontwerpen van een goed filter een drama en kan je maar beter zelf achter je Bechstein gaan zitten of op een russisch orthodox zangkoortje gaan 🙂

[Alpha Forum]

Ja, dat is dan ook wel weer zo. Maar ik denk toch wel dat de ‘grote jongens’ flink wat werk in hun filters hebben zitten. Ik heb dat echter nooit gevraagd. Dus wie weet.

Louis weet wel wat hij doet. Hij heeft mijn vM’s ook aangepakt. Klinken zeker beter!

[Rob Dekkers]

Goed om te weten, thnx, ik heb tot nu toe inderdaad vnl. veel baat bij zn kennis, ben ook verbijsterd hoeveel narigheid juist níét aan je speakers te wijten is. Als je op t gehoor gaat knutselen in de veronderstelling dat t aan je spoelen en je condensatoren ligt loop je t risico dat je uiteindelijk door twee vriendelijk glimlachende jongens in witte jassen wordt afgevoerd 🙂

[Alpha Forum]

Hé Daytrader, ik heb lang geleden ook in Beieren gewoond. En mijn versterker is ook door Louis gemodificeerd. Zijn er mss nog meer overeenkomsten? 🙂
Mijn ervaring met het upgraden van het filter is zeer positief. De overstap naar een luchtspoel is al zo’n verbetering! De kwaliteit van de weerstand naar de tweeter is van essentieel belang! Het geheel klinkt nu veel opener.
Ik ben dus een happy tweaker 🙂

[Auteur]

Berichten