Home Chord met Kharma: magie

Chord met Kharma: magie

6

Bij een absolute topset wordt je keer op keer verrast door de manier van presenteren. Het is een beleving, een ?intiem moment? met de muzikant of een reis naar innerlijke rust met je glaasje wijn en toastje met Franse kaas. En zulke momenten wennen nooit. Gelukkig maar.

Wat een ontwerp! Dit is zonder meer anders dan anders.
Wat een ontwerp! Dit is zonder meer anders dan anders.

De set die ik heb beluisterd – en bekeken – kwam van Chord. Het betrof de vernieuwde Choral Series. De luidsprekers kwamen van het Hollandse Kharma. Zij stuurden ons de Ceramique Reference Monitor 3.2FE. Beide producten die niet alleen een feest voor de oren zijn, maar ook zeker een feest voor de ogen, al valt er over smaak natuurlijk niet te twisten.

Bling bling
Het uiterlijk van de Chord bevalt of bevalt niet, zo simpel ligt het. Als ik het rek zo zie staan, komen er twee woorden in me op: bling, bling? De vormgeving, het bewerkte aluminium en de ?raampjes? die de inhoud van de high-tech Chords laten zien?het is helemaal af. Gelukkig zijn de kastjes niet in de duurdere brilliance uitvoering uitgevoerd. Dat is in mijn ogen net té. De totaalwaarde van de set: een Prima voorversterker, Mezzo-140 eindversterker, Symphonic phono-versteker, Blu cd-loopwerk en DAC-64 d/a-converter, ligt, inclusief rek, op ?25.000. De touchscreen afstandsbediening die we bij de set kregen, kost een extra ?950. Het geheel is gekoppeld met de uiterst dunne Van den Hul ?The Orchid? interlinks en biwire ?The inspiration Hybrid? luidsprekerkabels. Als voedingskabels zijn wederom Van den Hul netsnoeren gebruikt.

Cijfertjes?

Het is een mooi uitzicht in de luisterruimte! De bekabeling is van Van den Hul.
Het is een mooi uitzicht in de luisterruimte! De bekabeling is van Van den Hul.

Veel fabrikanten schermen inmiddels met hoge cijfertjes en indrukwekkende termen: Alpha-processing, 8 keer Oversampling, 24 bits 192 kHz upsampling, dithering, ultra high bandwith, het klinkt allemaal heel indrukwekkend. Chord spant echter de kroon als het gaat om imposante nummers. In de DAC huist een 64 bit Pulse Array dac met 7de order noiseshaping en maarliefst 2048 keer oversampling waardoor de samplingrates gigantisch hoog liggen en de timing en definitie worden verbeterd.
Het ?unique selling point? is het zelfgeschreven digitale filter (het WTA-filter) dat, in plaats van maximaal 256 stapjes bij de concurrenten, 1024 stapjes maakt om het signaal te ?ontrafelen?. Chord heeft maar liefst twintig jaar gebroed op dit filter. Maar de bloed, zweet en tranen worden beloond: door deze kleinere stappen, wordt het signaal vele malen beter gereconstrueerd. Dit komt met name tot uiting in de timing, fasereinheid en diepte.
De aansluitmogelijkheden bij het digitale Chord duo zijn legio. Aan de achterzijde van het BLU loopwerk vind je drie aansluitmogelijkheden, waarvan twee bekende standaarden: SPDIF en AES/EBU. SPDIF is te transporteren via een optische kabel of digitale kabels met BNC-connectoren: één voor de data en één voor de klok. AES/EBU werkt met twee digitale XLR-kabels. Chord heeft bij de nieuwe generatie echter ook een nieuwe manier van transporteren: de dual-output. Dit zijn twee BNC-aansluitigen, speciaal voor de koppeling van de BLU met de DAC-64. Deze aansluiting werkt ook met een bemonsteringsfrequentie van 176.4 kHz. Wij hebben voor de test de optische koppeling en de dual output gebruikt.

Tijd voor de leesbril

Dithering, wat is het?  Dithering is eigenlijk een heel vreemd proces. Dithering voegt namelijk ruis toe. Dat lijkt krankzinnig, maar dat is het niet. Zeker als je bedenkt dat er in het digitale signaal zogenaamde afrondingsfouten staan die zijn ontstaan tijdens het omzetten van analoog naar digitaal. Nu zijn deze bij een ?gewoon? signaal niet hoorbaar; deze manifesteert zich simpelweg als ?witte ruis? (quantiseringsruis). Bij heel kleine signaalwaardes zijn de afrondingsfouten echter niet meer willekeurig. Dit veroorzaakt intermodulatievervorming en dat is iets wat we niet graag zien (of beter gezegd: horen). Dithering biedt hier een uitkomst door ruis toe te voegen en de afrondingsfouten weer willekeurig te maken. Het voegt niet meer ruis toe dan de normale quantiseringsruis die je toch al hebt. Probleem opgelost!
Dithering, wat is het? Dithering is eigenlijk een heel vreemd proces. Dithering voegt namelijk ruis toe. Dat lijkt krankzinnig, maar dat is het niet. Zeker als je bedenkt dat er in het digitale signaal zogenaamde afrondingsfouten staan die zijn ontstaan tijdens het omzetten van analoog naar digitaal. Nu zijn deze bij een ?gewoon? signaal niet hoorbaar; deze manifesteert zich simpelweg als ?witte ruis? (quantiseringsruis). Bij heel kleine signaalwaardes zijn de afrondingsfouten echter niet meer willekeurig. Dit veroorzaakt intermodulatievervorming en dat is iets wat we niet graag zien (of beter gezegd: horen). Dithering biedt hier een uitkomst door ruis toe te voegen en de afrondingsfouten weer willekeurig te maken. Het voegt niet meer ruis toe dan de normale quantiseringsruis die je toch al hebt. Probleem opgelost!

Voordat je echter op play kunt drukken, moet je wel even goed de handleiding lezen. Er is namelijk een viertal schakelaars aan de achterzijde te vinden die cruciaal zijn voor de werking van de Chord-set en de reproductiekwaliteit van het digitale duo. Op de Blu vind je een ?clock-switch? en een ?dither-switch?. De ?clock-switch? zet de bemonsteringsfrequentie naar respectievelijk: 44.1, 88.2 of 176.4 kHz. De dual-data output werkt alleen op 176.4 kHz. De rest van de aansluitingen kan op alle frequenties werken, al is natuurlijk aan te raden een zo hoog mogelijke frequentie te kiezen. De ?dither-switch? regelt de mate van dithering (high: 16 bit, of low: 24 bit).

Op de achterzijde van de DAC-64 vind je een ?input-switch? en een ?buffer-switch?. De ?input-switch? spreekt voor zich, de ?buffer-switch? regelt hoeveel data er in het RAM-geheugen wordt opgeslagen. Dit kan handig zijn voor loopwerken die niet zo nauwkeurig zijn, aangezien de data van de cd eerst wordt opgeslagen in het geheugen van de DAC, voordat het wordt bewerkt. Daardoor worden klokproblemen en jitter tegegegaan, wat weer resulteert in een natuurgetrouwere weergave. Bij de Blu is de buffer echter niet nodig.
De rest van de Chord-set spreekt voor zich. De Prima voorversterker heeft vijf lijningangen, waarvan één gebalanceerd. Tevens heeft hij een gebalanceerde lijnuitgang voor koppeling aan een eindversterker. Voor de mensen die graag opnemen is er en een tape-loop opgenomen in het geheel. Als handig extraatje heeft de Prima een regelbare gain die in stapjes van 0,25 te verstellen is van 0,25 tot maximaal 1,5.
De Mezzo-140 eindversterker heeft uiteraard gebalanceerde ingangen, maar ook een stel cinch ingangen. De luidsprekeraansluitingen zijn van WBT en bieden voldoende ruimte om luidsprekerkabels van het type ?tuinslang? aan te sluiten. Het vermogen dat de Mezzo-140 biedt, is niet 140 watt in 8 ohm, zoals je zult denken. Hij biedt 120 watt in 8 ohm en 220 watt in 4 ohm. Waar Chord de naam 140 vandaan heeft, is mij een raadsel.

Viva Hollandia
De Kharma CRM 3.2FE is de het luxere broertje van de ?gewone? CE 3.2, de kleinste in de Ceramic-serie. Nu is de benaming ?instap? voor de 3.2-lijn niet echt toepasselijk, aangezien de goedkoopste Kharma uit deze lijn de winkel verlaat voor een bescheiden ?9.250.
Bij de CRM 3.2FE krijg je als bonus de Enigma-bekabeling (de ?E?). De ?F? die voorheen voor de Focal-unit stond, kan eigenlijk vergeten worden. De huidige tweeter is custom made. Wel wordt nog steeds de inverted dome gebruikt. De Enigma-bekabeling is uit zilver en goud opgetrokken. Voor het filter zijn puur zilveren spoelen gebruikt en is, samen met de bekabeling, bewerkt met antivibratie polymeer.
Om verder te gaan op de aandacht voor afwerking. Het lakwerk, de naadloze intergratie van de units, de zachte rondingen en de speciale SDSS-voet met uitmuntende demping dragen stuk voor stuk bij aan het prachtige sierlijke, maar robuuste uiterlijk van deze Kharma. Om even in te gaan op de SDSS-voet. Je kan probleemloos een olifant door de kamer laten denderen, wat de Kharma staat door de voet opvallend stevig en hij levert bovendien uitmuntende demping. Naast een stel stevige spikes, heeft Kharma namelijk ook een dempend materiaal tussen de spikes en de voet gezet (high pressure laminate), waardoor de Kharma volledig is ontkoppeld.
Maar je mag ook best kwaliteit verwachten. De CRM 3.2FE kost namelijk een slordige ?15.750. Daarvoor wordt de uit ?high density fiberboard? CNC gefreesde kast van de Kharma CRM 3.2FE in Nederland gemaakt, – dit wordt overigens wel uitbesteed – naar Italië gestuurd om gespoten te worden en vervolgens weer teruggestuurd naar Nederland voor de verdere aanpassingen en afmontage.
De vorm van de Kharma bevat veel overeenkomsten met de lijn van het Amerikaanse Avalon. Nu gaat het absoluut te ver om het een kloon te noemen; het binnenwerk is totaal anders. De binnenkant van de kast is volledig bewerkt met een anti-resonantie polymeer. Daardoor wordt de al gigantisch stijve kast ontdaan van resonantie-invloeden van de units. Het resultaat is een hoorbaar beter oplossend vermogen en een strakkere, schonere presentatie.
In de kast schuilt een tweeweg basreflexsysteem. Kharma heeft gekozen voor een crossover op 1750 Hz, een opmerkelijk punt, aangezien daar toch een stukje vocale informatie zit. Als je puur naar de cijfertjes kijkt, verwacht je dus een wat ranzig middengebied, maar schijn bedriegt: het crossoverpunt is absoluut niet te horen. De aangepaste 7 inch Thiel woofer en 25 mm inverted dome tweeter lopen naadloos in elkaar over, met als resultaat een zeer zuiver en open middengebied. Jammer genoeg vind je achter op de Kharma slechts een enkele luidsprekerkabelaansluiting. Ik had graag een biwire-optie gehad.
De Kharma heeft een gevoeligheid van 87,5 dB. De weerstand is een schappelijke 6 tot 8 ohm. Daarmee is de CRM 3.2 niet bijzonder lastig aan te sturen, maar is een wat grotere jongen wel wenselijk. De Chord Mezzo 140 met 120 watt in 8 ohm had zoals verwacht absoluut geen moeite met de Kharma.

High tech heaven

Wat een prachtige luidspreker, deze Kharma CE 3.2. Sublieme afwerking, subliem geluid.
Wat een prachtige luidspreker, deze Kharma CE 3.2. Sublieme afwerking, subliem geluid.

Het wordt tijd om te spelen. Zodra het eerste cd?tje in de Blu belandt en ik op play druk, merk ik direct dat er een speciaal geheel voor mijn neus staat. De timing, de ruimte, de plaatsing en de diepte zijn bijzonder indrukwekkend. Die cijfertjes waar Chord mee schermt, blijven dus niet alleen bij loze kreten, maar manifesteren zich ook in de huiskamer. En hoe! Le Onde, een cd van pianist Ludovico Einaudi, heb ik zelden zo dynamisch, precies en pakkend gehoord. De verschillende melodielijnen, het pedaalwerk en de variëteit in aanslag worden zo soepel, nauwkeurig en gevoelig neer gezet, dat ik werkelijk genageld aan de stoel zit. En dat is vrij lastig, want als dit bij elke cd gaat gebeuren, gaat deze test veel tijd kosten!
De Hollandse Kharma?s werken overduidelijk goed samen met het Britse Chord. Net als de high-tech aluminium doosjes, beschikken ook de CRM 3.2?s over uitmuntende kwaliteiten, waardoor de twee elkaar goed aanvullen en aanvoelen. Dieptepresentatie, focussering, fasereinheid, snelheid en neutraliteit zijn onmiddellijk termen die in me opkomen als ik de luisprekers hoor spelen. De Kharma?s zetten praktisch de piano van Ludovico Einaudi in de woonkamer neer. Je hoort de hamertjes op snaren slaan en de handen links en rechts over de toetsen glijden. Zo goed werken de Chord en de Kharma?s samen.
Maar ook bij de cd Afterglow van Sarah McLachlan herhalen deze kwaliteiten zich. Ik ken de audiofiele 200 grams LP-uitvoering en ik overdrijf niet als ik zeg dat de Chord met Kharma?s een presentatie neerzetten die nagenoeg de LP evenaart. Het geheel is bijzonder soepel, geraffineerd en luchtig. De brush op de achtergrond bij ?dirty little secret? is een bijzonder lastig detail voor een hifisysteem. Op 99% van de systemen komt het over als een vreemd soort achtergrondruis. Dit systeem zet het echter prachtig doortekend en vanzelfsprekend neer. Voor de duidelijkheid: we hebben het hier over een digitaal medium! Helaas had ik geen platenspeler bij de hand om de Symphonic aan het werk te horen.
Bij de uiterst lastige, strakke baslijnen bij Massive Attack moeten de woofers van de Kharma hard werken, maar de lage frequenties en de overige lagen op de cd bereiken zonder een greintje vervorming mijn oren. Hoe hoog ik het volume van de Chord ook zet. Het podium blijft staan als een huis en het midden- en hooggebied blijven soepel, mild en rafelloos.
Het enige wat ik een beetje mis, is laag. Nu heb ik het uiteraard niet over een bak wollen dekens, maar een tikje meer fundament. De grotere broer van de CRM 3.2 had me op dat vlak waarschijnlijk iets meer bekoord.

Conclusie
De combinatie Chord met Kharma is niet alleen op taalgebied pakkend. De Kharma?s zingen heerlijk met de zee aan kracht van de Mezzo 140. Daarnaast bluft Chord niet als het aankomt om cijfertjes, high-tech dac?s en speciaal ontworpen filters. De ervaringen in de luisterruimte spreken voor zich. Het beeld dat Chord met behulp van de Kharma?s neerzet is bijzonder diep, en indrukwekkend strak gefocusseerd. Tel daar een souplesse bij op waar je ?u? tegen zet en je hebt een pakketje pure High-end. Kijken we naar de prijs, dan is ook die schappelijk: ?25.000 is natuurlijk veel geld voor een systeem, maar als je naar de concurrentie kijkt, niet heel gek. En dat geldt ook voor de  ?15.750 van de Kharma?s, want die halen gemakkelijk het niveau van een Ascendant, 802 of Avanti. Zowel geluidstechnisch als op gebied van afwerking.

6 REACTIES