Review Bowers Wilkins 804D

De 800-serie van Bowers & Wilkins (B&W) mag met recht een icoon in de hifi-wereld worden genoemd. Het eerste model rolde in 1979 van de band; dat is nu 32 jaar geleden. In 2005 kwam de eerste Diamond-versie van de 800-serie, waarbij de tweeter is vervangen door een diamanten versie. Wij beluisteren nu de 804D waaraan inmiddels behoorlijk gesleuteld is. En wat dat als resultaat heeft, leest u verderop. 

Nieuwe filterelementen, een diamanten tweeter, een nog mooiere midrange-unit en nieuwe woofers. Wat is er nog overgebleven van het vorige model? Weinig: alleen de vorm wellicht.

Diamant

De D in het typenummer van de 804D staat voor de diamamttweeter. Nu willen we hier wel vermelden dat het om een laboratorium gegroeide diamant is. Niet een ‘echte’ diamant die in de juiste vorm wordt geslepen. Dat zou véél te duur, bewerkelijk en daarbij ook zinloos zijn.

Bowers & Wilkins groeit de diamant in de tweeter van de 804D met behulp van een speciaal proces. B&W maakt gebruik van  Chemical Vapour Deposition; chemische dampdepositie. Dit maakt het mogelijk om met behulp van opdamping een laag – in dit geval diamant – op een ondergrond aan te brengen. B&W legt dus – simpel gezegd – een mal van de tweeter in een speciale ruimte, waarna een diamant op deze ondergrond wordt ‘gedampt’. Deze diamanten noemt men ook wel synthetische diamanten.

Nadat de diamant is gegroeid, werkt B&W de dome van de tweeter bij, zodat deze perfect glad is. B&W doet dit met behulp van lasers. Daarna verwerkt B&W de dome in de welbekende Nautilus Tube, die geheel ontkoppeld is van de rest van de speaker.

Hoger is beter?
De vraag is nu natuurlijk: waarom zo’n complex proces doorlopen, als een aluminium tweeter al tot 30 KHz kan? Wij horen toch maar tot 20 KHz? Ja, dat klopt, maar het gaat niet alleen om bereik. Het gaat ook om een schone reproductie binnen het bereik van een unit. En dan speelt vervorming binnen het bereik mee. Hoe verder de ‘break up’ frequentie ligt, hoe beter. Daarbij speelt onder meer gewicht, stijfheid en resonantie van de unit mee. En diamant presteert simpelweg beter door de enorme stijfheid en lage gewicht (echter zwaarder dan aluminium en beryllim).

Middenunit

Niet alleen de tweeter is bijzonder. De middenunit van de B&W 804D is een type zonder ‘surround’. Dit zorgt – volgens B&W – voor aanzienlijk minder vervorming in vergelijking met reguliere units. Combineer dit met een uiterst stijve dome van Kevlar (Kevlar FST), en er ontstaat een uiterst lichte en precieze middenunit.

Woofers
De woofers in de 804D – een tweetal van 16,5 cm – beschikken over een dubbele magneet. De conus is gemaakt van Rohacell, een zeer dicht foamachtig kunststof dat ontzettend licht is en ook goed tegen hitte kan. Het lijkt alsof B&W daaroverheen nog een coating heeft gedaan om het nog stijver te maken.

Strakke afwerking.
De behuizing van de 804D is, zoals het een high-end luidspreker betaamt, bijzonder goed afgewerkt. We zien absoluut geen naden en het lakwerk (Piano zwart in ons geval) is subliem.  De units zitten keurig in de behuizing, waardoor een frontje eigenlijk niet nodig is. Tenzij u niet van de gele middentoner houdt.

Achterop de behuizing zien we een viertal grote terminals voor het koppelen van luidsprekerkabels. Ruimte genoeg voor dikke varianten. Het enige puntje is dat de meegeleverde brug (verbinding) voor het elektrische koppelen van het midden/hoog aan het laag, het lastiger kan maken voor gebruikers van één kabel per luidspreker. Het zijn namelijk bananen. Spade-gebruikers hebben hier geen last van. Wij hebben de bananen maar gewoon zijlings door het gaatje in de terminal gedaan. Dat werkte uitstekend.

Plaatsing
Hoewel de 804D geen hele kleine luidspreker is, hebben we niet het gevoel dat deze bijzonder veel ruimte nodig heeft om goed tot zijn recht te komen. Ze zijn ook niet heel lastig om te plaatsen. Met een klein beetje schuiven en meten, is vrij gemakkelijk het kenmerkende luchtige en open beeld te realiseren. Te ver uit elkaar wordt het beeld wat overdreven groot en matig gefocusseerd. Dat is logisch. Te dicht bij elkaar is zonde: dan mist u de grootsheid die een 800-serie kenmerkt.

Live-wonder

Het is tijd om de 804D’s aan te sluiten en te gaan spelen. We koppelen de set aan onze referentieset: een Pass Labs X2.5, Van Medevoort PA333‘s een Tentlabs b-DAC en als bronnen: Sonos Connect, TEAC vrds-10 en een htpc.

Wij houden niet van het koppelen van genres aan luidsprekers. Een luidspreker moet gewoonweg frequenties opwekken met de meegegeven units. En dat gebeurt accuraat of niet. En voor het afstralingsgedrag: dat moet gewoon in orde zijn, zodat het geen één grote bende wordt met reflecties en fases.

Van de 800-serie willen we wel één opvallende kracht  noemen: het reproduceren van live-concerten. Het beeld is zo heerlijk luchtig, groot en kamervullend (het kan wellicht wel iets preciezer, maar dat is ook een kwestie van smaak), dat een concert echt levensgroot in de kamer staat. De akoestiek van de diverse ruimtes komt zo geloofwaardig de kamer in dat luisteraars met de ogen dicht, zo een reis kunnen maken naar dat betreffende moment. Het is echt een opvallend kenmerk van deze 804D’s.

Minder laag dan gedacht
Wie een snelle blik werpt op de  B&W’s, zal – zeker als u eerder een setje 804S’en hebt gehoord – denken: daar komt een bak laag uit! Nee, fout… het laag van de 804D’s is strak, gecontroleerd en schoon. Veel schoner dan vorige modellen die we hebben gehoord van de Britten. Het had zelfs best wat voller gemogen naar onze smaak! Bij een dusdanig formaat luidspreker verwacht je aardig wat laagdruk, maar schijn bedriegt dus.

Hoewel het naar onze smaak iets voller mag, is het laag wel uiterst precies. We kunnen feilloos en zonder enige moeite de finesses in het laag blijven volgen. Basgitaren, basdrum in drukke passages: geen probleem. De 804D geeft ze moeiteloos weer.

Extreem schoon
Naast het ‘wow’ live-gevoel, heeft de 804D nog een ‘wow’-factor. Het midden en hoog van deze luidspreker is echt extreem snel en schoon. Nu weten we wel zeker dat ook dat een factor is die het live-gevoel realiseert. Immers het midden- en hooggebied zorgt voor de focussering bij een luidspreker. De supersnelle kevlar-middenunit en de diamond-tweeter zijn echt juweeltjes die zonder een greintje vervorming en stress weten weet te geven. Het is iets om verliefd op te worden als liefhebber van vocaal en klassiek werk. Echter, tijdens onze test blijkt dat elk genre er baat bij heeft…

Algehele controle

En nu komen we aan bij een high-end kracht: algehele controle. Wie een instap- of midrange luidspreker iets harder zet, of drukke muziek ‘voert’, zal merken dat er definitieverlies optreedt. De units kunnen niet echt meer de signalen volgen en gaat wat ruwer te werk. Het gevolg: detailverlies en wellicht vervorming. Dat punt ligt bijzonder ver weg bij de 804D’s. We kunnen hard rock, metal, house, singer songwriter of klassiek (ook grootse werken) voeden en het volume omhoog draaien wat we willen: de B&W’s blijven keurig in de pas. Dat zorgt ook voor een zeer ontspannen luisterervaring. Ook op hoger volume.

Conclusie
Wat kan je zeggen over een 804D? Het is in onze opinie een nagenoeg perfecte luidspreker. De punten die wij aanhalen, zoals: focussering mag iets strakker en het laag mag iets meer druk opbouwen, zijn punten die met smaak te maken hebben. Het zijn ook designkeuzes van B&W naar ons idee. Het enorm grote beeld zorgt voor een heerlijk live-ervaring… wie dan óók nog superstrakke focussering zoekt, moet wellicht nog een prijsklasse hoger gaan, of wellicht de luidsprekers scherper indraaien. Al met al gaan we de 804D’s missen als allround wonder met een ongekend schone en rustige weergave. Absolute aanrader voor wie in deze prijsklasse – 7000 euro per set – zoekt!

Gerelateerde artikelen

Review Acoustic Energy 520 luidsprekers – Weelderig bad van muziek

Review Art Speak SPDIF-kabel, nieuwe versie – De Oorwurm

Review EPOS IMPACT 1061 ANC