Inleiding
Inhoud
Subwoofers en hifi muziekweergave zijn nu direct twee dingen die we zouden combineren. Met filmweergave? Zeker. Maar muziek? Toch meent Bowers & Wilkins dat hun nieuwe ‘DB-series’ uitermate geschikt is. Wij geloven pas iets als we het zelf hebben kunnen ervaren. Kortom: kom maar op met die subwoofer. We pakken thuis de Bowers & Wilkins DB3D uit om hem te combineren met de DALI Epicon 2’s.
Het toevoegen van een subwoofer aan een systeem lijkt heel eenvoudig: u plaatst de subwoofer ergens in de kamer, sluit een kabel aan op de voorversterker en draait een beetje aan het volume tot het lekker lijkt te klinken. Simpel, toch? Nou… helaas werkt het niet zo. Een subwoofer moet op vele vlakken matchen met de hoofdspeakers. Denk aan kleuring, energie en snelheid. Met name het laatste.
Daarbij is plaatsing van een subwoofer erg lastig. Het beste is de subwoofer tussen de twee frontspeakers te plaatsen. Op die manier is de timing gelijk waardoor minder versmering optreedt en het geheel een stuk strakker klinkt. Daarna is het verstandig te meten om op zijn minst de levels goed te zetten. In heel veel gevallen staat een subwoofer te hard; dat klinkt lekker. Prima als dat uw smaak is, maar ideaal gezien is een subwoofer hoorbaar als het moet; de rest van de tijd is hij stil om ruimte te geven aan de rest van het pallet.
Instelbaarheid
Meten is dus weten bij het plaatsen van een subwoofer. En dat geeft een bruggetje naar een belangrijk punt: instelbaarheid. Ofwel de pre-amp of processor moet de subwoofer kunnen regelen, óf de subwoofer zelf moet deze mogelijkheden bieden. We hebben het dan over ten minste:
- fase
- crossover
- volume
Maar nog beter is dat je het type input kan kiezen (high power input, LFE, ‘gewoon analoog) en zelfs bepaalde room-modes kan corrigeren. Denk aan een notch-filter op een bepaalde resonantie in de luisterruimte. Geavanceerde modellen laten dat allemaal toe, wat erg prettig is, aangezien slechts een handvol pre-amps de mogelijkheid bieden voor het koppelen van een subwoofer. In de meeste gevallen zijn het home cinema pre-amps / processoren. In het stereoveld is het écht zeldzaam.
De app
De Bowers & Wilkins DB3D laat het toe om alle belangrijke zaken aan te passen via de app. Als u over een iPhone / iOS apparaat beschikt, kunt u ook een akoestische meting doen via de app zelf. Dat is zeker handig. Bij Android wordt dat nog niet aangeboden. Dat is te verklaren: het type microfoon verschilt per telefoon, waardoor de app niet weet wat de afwijking is. Bij Apple is bekend welke microfoon in gebruik is, waardoor de app al de afwijkingen bij bepaalde frequenties kan meenemen. En dan is een meting een stuk betrouwbaarder.
Verbinding maken met de subwoofer gaat via Bluetooth. Wij hebben geen problemen ondervonden: app openen, subwoofer selecteren en instellen maar. Aangezien we onze ruimte en speaker goed kennen, kunnen we snel een instelling maken die goed werkt.
Specs
We hebben van alles besproken, maar nog niet de subwoofer zelf; hardwaretechnisch dan. We hebben het over de instapper van de toplijn van Bowers & Wilkins. Juist: er zijn nog twee grotere modellen. De Bowers & Wilkins DB3D kost 2500 euro en is gemaakt om samen te werken met de CI-lijn van Bowers & Wilkins en bijvoorbeeld speakers als de 805-serie en 705. De hogere lijnen.
Intern heeft Bowers & Wilkins een 1000 watt klasse D versterker verwerkt die twee woofers aanstuurt: Aerofoils van 20 cm. (8 inch dus). Deze zijn zo geconfigureerd dat ze resonanties van elkaar uitdoven. Dat wordt vaker gedaan bij subwoofers.
Het bereik van de Bowers & Wilkins DB3D is gewoonweg indrukwekkend: 10 Hz – 350 Hz bij -3dB. Hoe ze dat gedaan hebben, is ons een raadsel. 10 Hz uit zo’n kleine subwoofer is… bijna magie. (de afmetingen zijn 36 x 32 x 30 (hxbxd) en 25Kg op de weegschaal) Maar goed: ze hebben het gedaan. En wij hebben het gevoel dat deze doos het ook écht redt: TRON is een film met een indrukwekkende soundtrack én bijzondere effecten. In onze cinema op kantoor waar een dikke Bryston sub met 3 x 10 inch staat is dat écht een belevenis. Met deze Bowers & Wilkins DB3D is dat ook zeker haalbaar. Knap. Maar voordat we het over de prestaties hebben… even de test-setup.
Prijs en beschikbaarheid:
De Bowers & Wilkins DB3D is voor een bedrag van €2.449,- verkrijgbaar.
Ik heb ook een setje Epicon 2’s staan en ben wat gaan experimenteren met een voor 200 euro via Marktplaats op de kop getikte Bowers & Wilkins ASW608 subwoofer. Dit is een kleine en goedkope subwoofer met weinig vermogen, maar wel van goede kwaliteit. Mijn kamer is niet al te groot en ik speel uitsluitend muziek, geen films, en zeker niet op (erg) hoog volume.
Ik gebruik de subwoofer om heel subtiel wat toe te voegen daar waar de Epicon 2’s terug beginnen te vallen. Ben na een paar experimentjes al heel tevreden met het resultaat. Misschien dat er in de toekomst wel een betere sub komt maar ik ben al heel blij met wat dit heeft opgeleverd!
Ik kan iedereen met monitorspeakers aanraden zoiets eens te proberen!
Dag Jaap,
Bedankt voor de heldere review.
Zou het niet interessant zijn om ook eens een vergelijkende test te doen van verschillende subwoofers in stereo opstelling?
B&W, SVS, REL Acoustics, Kef,…
Indien dit niet evident is, is een individuele review per merk bijvoorbeeld in uw thuisopstelling ook een mogelijkheid? Dit kan dan in de tijd gespreid worden.
Lijkt me zeker interessant!
Beste allemaal. Even een algemene opmerking:
РIk heb g̩̩n plops / knallen gehad bij in- en uitschakelen
– De Adagio kan prima xlr en single ended uitsturen
– Een loop is naar mijn idee niet nodig met deze aansluitmogelijkheden
Hoi Jaap,
Goed om te horen dat het met de DB3D wel goed gaat. Het is zeker geen aanval. Het zijn de beste subs die ik ken. Ik zoek al jaren naar een oplossing. Ik zou mijn DBD1 heel graag weer in bedrijf nemen, maar ik moest hem altijd met angst inschakelen. Via de sub uitgang van de M12 gaat het prima, of in combinatie met een attenuator, maar het is bij mij nooit goed gegaan met een pre-out combinatie van RCA en XLR. Mijn DB1 is bij het inschakelen zelfs eens uit de rubbers gescheurd… terwijl het ook heel vaak goed ging. Nu denk ik een extra pre-amp te moeten inzetten om een goede scheiding te garanderen.
Wat zonde zeg! Ik zou niet meer zonder kunnen draaien nu denk ik… gaat wel afkicken worden als hij weer terug moet 🙂
Dat kan ik mij goed voorstellen, zeker in combinatie met monitoren en de goede room correctie. De DB3D is waarschijnlijk zelfs makkelijker te plaatsen dan de grotere broers. Snelheid is waarschijnlijk de belangrijkste factor…
Nou……de 2 hogere modellen hebben exact dezelfde(!) output, uiteraard wel met een grotere kast en dito drivers. Deze prijzige DB3D moet dus ergens consessies doen. Helaas lees ik dat niet terug…….
Ik teken iig ten alle tijde voor 2x een SVS SB-2000 Pro (€2000 én een Android app, o.a. incl. – beperkte – PEQ). Subs zijn sowieso lelijk en ruimte heb je toch nodig 😉
We hebben nog geen SVS getest. Maar hoor er goede dingen over.
Da’s logisch dit prijskaartje €6950,– is niet voor de sier.
Het is volgens mij het beste wat momenteel wereldwijd verkrijgbaar is.
Alles wat ze claimen is geen loze kreet, je kunt ‘n gogomobil niet vergelijken met ‘n Bentley 😉
Metrum is inderdaad wel erg fraai ontworpen.
Mijn reactie slaat op de Adagio, maar staat niet onder jouw reactie.
🙂
Bekeek de handleiding van deze kleine (formaat) reus (het bereik), tot mijn stomme verbazing zijn de aansluitmogelijkheden verre van handig.
Er is een huzarenstukje geleverd, 10Hertz (-3dB) dat is met ‘n 18inch luidsprekers knap, maar met 8inch kun je spreken van magie.
Maar dat deze ingenieur vergat om in-& uitgangen te plaatsen, waardoor je met elke voorversterker, juist gebruik kunt maken van deze gigant.
Op mijn subwoofers zitten XLR in/uit en RCA in/uit plus de mogelijkheid om te bepalen wat naar de externe versterker gaat, want zoals bekend mag ‘n gedeelte van frequenties voor de sub, niet naar de daarop/daarnaast geplaatste speaker.
Om beschadigingen van de speakers/oren te voorkomen, is het handig om te zorgen, met tafelcontactdozen eerst de subwoofer(s), daarna de externe versterker (s) en overige apparatuur aan.
Het uitzetten natuurlijk via de omgekeerde volgorde. Wacht tot de versterker volledig ontladen is, klinkt vreemd maar als het LEDJE van de 606 niet gedoofd is, hoor (behoorlijk luid) je nog steeds het schakelen.
Hallo Jaap,
Ik vind dit een interessante review omdat je de DB3D op de Adagio hebt aangesloten. Ik heb dit in het verleden op dezelfde manier met de DB1 op de NAD M12. Waar ik altijd scherp op ben is de mate waarin de voorversterker belast wordt. Je hoort door deze dubbele belasting de eindversterker op XLR en de Sub 15K ohm op de RCA toch vaak een kleine degradatie. Hiernaast viel het mij op dat het niet verstandig is om de Sub in en uit te schakelen als de voorversterker aanstaat. Dit door de directe koppeling van de XLR en RCA aansluitingen in de meeste voorversterkers. Vaak ging het wel goed maar soms resulteerde het schakelen van de Sub in een knal op de luidsprekers.
De DB1 heb ik vorig jaar verkocht en vervolgens een DB1D gekocht. Deze heb ik 1 keer aangesloten op de Accuphase E-800, dit is een geïntegreerde versterker, maar het principe blijft gelijk. Ik sloot hem aan op de XLR pre-uitgangen. Ook hier gaat het in en uitschakelen van de Sub gepaard met een tik op de luidsprekers. De DB1D staat sindsdien werkeloos in de hoek.
Een oplossing kan zijn om altijd de voorversterker of bij de geïntegreerde versterker eerst uit te schakelen voordat de Sub geschakeld wordt. Dit houdt dan wel in dat de Sub niet automatisch mag schakelen.
Heb jij dit met de Adagio ook waargenomen? Of heeft deze aparte uitgangstrafo’s?
Groeten,
Wijnand
Ik heb dit dus ook alleen niet met inschakelen maar met gek genoeg stilte tussen filmtrailers (als de soundtrack weg valt). En dan maakt het niet uit ik een blu-ray gebruik of via de Apple TV.
Ik druk dan meestal snel op mute want anders komt er een flinke klap op de drivers.
Ik heb dit in het begin ook aangegeven bij mijn audio zaak en die zei dat dit een aard probleem zou kunnen zijn en dat dit moeilijk op te lossen is.
Nu begin ik toch te twijfelen.
Heel duidelijk omschreven, ook ik vindt dat de subwoofer(s) verre van overbodig is.
Inderdaad de subwoofer (s) vallen pas op, als je deze niet hebt.
En weet zeker dat ik mijn subwoofers KRK12s absoluut niet met deze B&W’s kan vergelijken, maar dat je de effecten, die echt niet overdreven zijn hebt gehoord, begrijp je niet, waarom je subwoofer (s) niet direct hebt aangeschaft.