Listen to the music
Inhoud
Tijd om te luisteren. We sluiten de DM5’s eerst aan op onze Linn Majik geïntegreerde versterker. Dit trouwe werkpaard uit de jaren 90 klinkt nog steeds als een klok en heeft nog niets verloren aan impact. We streamen met de Mytek Brooklyn Bridge (die stroom krijgt van een Sbooster 12V voeding) via Roon en Qobuz. We zetten de DM5 speakers op statieven van Isoacoustics.
There Is Only One Way, And That Is Two-Way
Al meteen valt op hoe ontspannen en coherent de DM5’s zich presenteren. Hoe mooi een twee-wegsysteem kan zijn laten deze speakers goed horen. Het is vooral de detaillering die opvalt. Het mid en mid-hoog is subliem. We hebben niet vaak een piano zo natuurgetrouw gehoord. Als we goed in de sweet spot van de speakers zitten, krijgen we er een mooie soundstage voor terug. De match met Linn is weliswaar goed, toch we hebben het idee dat het nog beter kan. De Linn is zeer verfijnd maar heeft een bescheiden vermogen; de DM5’s zijn met een gevoeligheid van 89 dB niet de makkelijkste om aan te sturen. Tijd voor meer power dus en daarvoor halen we de Luxman M12 van de plank. Deze eindversterker is eind jaren 70 op de markt gekomen en was destijds het topmodel. Het is een bijna 15 kilo zware eindversterker, vooral door de twee ruim bemeten ringkerntrafo’s en indrukwekkende condensatoren van 10.000 mF. Deze eindversterker hebben we enige tijd geleden een onderhoudsbeurt en wat aandacht gegeven. Met enige moeite installeren we de zware Luxman in het rek, en spelen maar.
Take it to the Lux
Ja, het klinkt nu echt met meer punch en nog meer souplesse. Wat een muzikaliteit! En zonder dat het ten koste gaat van de detaillering, de soundstage en what not. Dit is niet een beetje goed, dit is heel erg goed. We worden meegenomen in de muziek en niet omdat de DM5’s uitblinken in vette bas of het geluid lekker ver projecteren. Het is juist de manier waarop deze speakers het geluid tussen de luidsprekers laten en het toch naar de luisteraar toe brengen. Deze wat paradoxale zin lichten we even toe. Wanneer u live naar een piano luistert, is de bron van het geluid de piano. Staat u er een paar meter vandaan dan hoort u het brongeluid + de reflecties van de kamer. Deze DM5’s doen ongeveer hetzelfde en het doet ons denken aan de review van de Quested 2108 studio monitors. Daar was het ook alsof het instrument in de kamer staat. We horen dit uiteraard het beste bij muziek met een beperkt aantal instrumenten, of solostukken.
Verwacht bij de DM5 geen pompende bassen, wat ook weer niet wil zeggen dat er te weinig bas is. Het is bij de DM5 just right. We delen een paar beluisterde tracks met u.
- Beethoven, Pianotrio in Eb majeur, gespeeld door het Sitkovetsky Trio. Een recente opname uit 2018, waarbij de akoestiek van de ruimte goed te horen is. De vleugel is hier prachtig te horen. De basnoten klinken niet te dreunend en qua soundstage staan piano, viool en cello waar ze moeten staan.
- Take Five, Dave Brubeck. Deze klassieke opname laat, als het goed is, een rijkdom aan cymbals van de drums horen. Deze zorgen voor een doorlopende en steeds veranderende achtergrond waarbinnen de andere instrumenten hun partijen spelen. De subtiliteit van de ritmesectie (inclusief de contrabas) is eigenlijk de magie van dit nummer, dat we vooral kennen van de pianopartij van Dave Brubeck en Paul Desmond op altsaxofoon. De DM5’s laten de bekkens zingen met een gouden randje.
- Yoshikazu Mera, Japanese Art Songs. Deze Japanse countertenor die vooral bekend is van alt-aria’s van Handel, Bach en andere componisten in het Oude Muziek-repertoire, heeft ook een aantal albums uitgebracht met vocale stukken uit zijn moederland. Countertenors kenmerken zich door een hoog stemvak (alt of mezzosopraan) en krachtige stem. Een countertenor kan daardoor ook erg dominant en vermoeiend gaan klinken. U raadt het al; de DM5 gaf Mera moeiteloos weer zoals een countertenor heurt te klinken.
De DM5 in 2001 overgenomen van mijn broer en vormt een team met de NAD C320 versterker en NAD 5440 CD-speler. Ook de Luxman K111 (Cassette-deck) is een gewaardeerd lid. Dagelijks plezier en geen enkele behoefte aan een update. Overigens staat 1973 als datum op de speaker. Yung Lie noemt 1976 als jaartal van introductie.
Geniet ervan!
Het kan zijn dat ik me heb vergist in de data. Er is weinig te vinden over de DM5.
Valt best mee
https://www.bowerswilkins.com/sites/default/files/2019-04/ENG_FT00060_DM5_manual.pdf
Ja, die vond ik ook. En deze handleiding dateert van 1976. In datzelfde jaar werd de DM6 geïntroduceerd.
Mooi stuk inderdaad.
Toch bekruipt mij de trieste constatering dat HiFi op het gebied geluidskwaliteit bijna geen vooruitgang geboekt is de afgelopen 40 jaar.
Vergelijk een willekeurig ander type apparaat van 20 jaar met een van nu en het verschil is bizar.
Televisies, fotocamera’s, auto’s, you name it.
Laatst luisterde ik een cassette (TDK SA-X 90) opgenomen met een Akai GX-95 op mijn
Aiwa walkman met Koss headphones waarmee ik destijds (ca. 1989) dagelijks op de fiets naar school reed. Klink verdorie beter dan mijn huidige Iphone met sennheisser in-ears via qobuz app.
Ik schaam me er bijna voor.
Alleen zijn de apparaten wel wat gebruiksvriendelijker geworden.
Audiofiel zijn is toch ook een beetje zelfkastijding wat dat betreft.
Afgelopen jaar mijn Panasonic TV vervangen door een 65 inch OLED van LG.
Boem! Bizarre verbetering van beeld, elke leek ziet dat gigantische verschil. Feest!
Nu koop ik een dure versterker en meen ik een (bescheiden) geluidsverbetering te horen, maar naast mij op de bank wordt dat verschil niet eens opgemerkt. You snap?
En dus draai ik vandaag ook gewoon mijn platen op een TD160 uit 1974, die bij sommige persingen de high-res files gewoon in de schaduw laat staan.
Binnenkort dan maar weer op zoek naar een Nakamichi Dragon in goede staat, ja die.
Ook tape krijgt weer een revival nu, maar dat is begrijpelijk gezien de slechte vooruitgang die geboekt wordt op het gebied van audio.
Niemand die op zoek is naar een Sony Trinitron TV uit de jaren 90.
Haha, mooie reactie, Kevin. En ik denk (vrees) dat je gelijk hebt. De kwaliteitsproducten uit de gouden jaren van de Hi-Fi hebben nog niets aan kracht verloren, integendeel. Toe we de multitest deden van streamingdiensten, haalden we er min of meer voor de grap een cassettedeck bij als vergelijking. Want de playlists van toen hadden we op een bandje, nietwaar.
Op een TDK SA-X60 bandje (waar al iets op stond) nam ik de testtracks op, met de Nakamichi CR-1 als opname- en weergavedeck. Het resultaat was verbazend goed; een oplettende kijker merkte op dat je aan onze reactie en lichaamstaal kon zien dat we positief reageerden als de Nakamichi speelde. Maar de echte magie gebeurde toen de tape doorspeelde en Johnny Guitar Watson’s A Real Mother For Ya door de speakers klonk. Opgenomen van plaat; wat een sound. Heerlijk.
Onze conclusie was dat digitaal en analoog/vintage gewoon andere werelden zijn. Analoog klinkt natuurlijker, prettiger en is ook minder perfect (ruis, lichte vervorming). Maar ook deze vervorming is niet onprettig voor het oor. De Hi-Fi uit de jaren 70 en 80 doet iets goed wat digitale audio op een of andere manier laat liggen. Het is een beetje zoals gitaristen de voorkeur hebben voor huizenversterkers; misschien minder perfect in technische zin, maar het klinkt gewoon beter.
Ik voorspel dat je veel plezier gaat beleven aan de Dragon die overigens erg prijzig zijn. Probeer de 680ZX; een model een stap onder de Dragon, bijna even goed maar een stuk prijsvriendelijker.
Beste Yung,
dank voor goeie reaktie, tijd voor HIFI-bezinning??
Thanks Yung, ik zal de 680ZX gaan nachecken, bedankt voor de tip!
BTW, het was niet de bedoeling om erg negatief te zijn over de huidige HiFi. Ik ben nu blij met mijn recent aangekochte Sonus Faber Sonetto’s en dankzij jullie kabel review via youtube ook erg tevreden met de Purecable SP#79SV.
beste Kevin, ik vind jou helemaal niet negatief!! HIFI is een prachtige hobby, High End zo mogelijk nog mooier ( ik kijk ook graag in hifiadvice.com met de meest mooie exotische apparatuur, heerlijke reviews van Christiaan en in hifi.nl, vind ik ook heel leuk).
Maar kritisch zijn is goed, er zijn best wel vernieuwingen, maar er zijn ook heel wat commerciële en digitale verhalen en (zogenaamde?) verbeteringen waarbij je de wenkbrauwen kunt fronsen. Maar ook dat is voor iedereen verschillend, iedereen beleeft muziek nou eenmaal anders en heeft er meer of minder geld voor ( over).
Wat misschien jammer is, dat als je echt een sprong vooruit wilt maken, je een goed gevulde beurs nodig hebt, ….Maar laten we vooral niet vergeten, het gaat uiteindelijk om de muziekbelevenis en dat kan uit knoepers van JBL’s maar zonodig ook uit een heel klein transistorradiootje!!!
Muzikale groet en prettig weekend!!!
Kevin en Yung Lie,
Leuk draadje om te lezen, dat vraagt om een reactie 🙂
Mijn ouders (80+) hadden een setje van deze B&W’s (ooit nieuw gekocht), een paar jaar geleden waren ze ineens weg en toen ik vroeg waar ze waren gebleven bleek dat ze die oude ‘boxen’ hadden weggegeven want de tv had een prima geluid.
Ik heb tot een paar jaar geleden altijd oude HiFi spullen gehad (klasse A versterkers, platenspelers, tuners, cassettedecks e.d.), vond ik fantastisch.
Het geluid, de looks en de aaibaarheidsfactor.
Toch ben ik overgestapt op moderne spullen (Hegel, Bluesound, Amphion, NAS e.d.).
De reden daarvan is dat mijn vintage apparatuur regelmatig stuk ging, van kapotte eindtrappen, opgeblazen tweeters tot krakende potmeters.
Kleine klusjes kon ik zelf nog wel fixen maar meestal moest ik naar een reparateur, dat begon mij te irriteren.
Ik heb mij lang verzet tegen streamen, maar nu ben ik er best happy mee, hoewel ik af en toe ook nog een plaatje draai.
En de de zorgen van kapotte spullen heb ik niet meer.
Dank voor je bijdrage, Jos.
Alles heeft onderhoud nodig maar als het meer regel is dan uitzondering, is het wel een beetje irritant. Mijn ervaring is dat apparatuur van een goed merk heel lang mee kan gaan en ook weinig onderhoud nodig heeft. Van oude versterkers moeten de condensatoren worden vervangen, om maar iets te noemen. Ik heb twee cassettedecks van Nakamichi. Die doen het nog prima (OK, een niet maar dat kwam door onzorgvuldigheid van ondergetekende). Hetzelfde geldt voor onze Linn Majik versterker. Sinds de aankoop nooit iets mee gehad en dat geldt ook voor de Linn eindversterkers. Dit waren allemaal redelijk kostbare apparaten, maar ze doorstaan de tand des tijds moeiteloos. Kijk maar eens op de tweedehands markt naar apparatuur van merken als Accuphase, Nagra, Luxman.
En aks ik de reacties lees op deze review, stuk voor stuk merken met emotie!
Klopt Young,
Mijn liefde voor oude HiFi gear blijft, maar zit nu toch wat meer ontspannen op de bank met wat modernere spullen 🙂
Nog een leuke anekdote,
In de jaren 80 had een oom van mij een prachtige Luxman installatie, hij inspireerde mij en door hem ging ik naar winkels om mij vergapen aan deze mooie spullen en verzamelde alle folders zoals dat toen ging. Maar zelf aanschaffen kwam het nooit van met mijn inkomen.
Nu koop je deze Luxmans voor een leuke prijs op Marktplaats, dat deed ik dan ook.
Maar zoals ik al schreef, ik zat vaker bij de reparateur dan dat ik zat te luisteren.
Ook het dromen is een belangrijke factor van onze hobby …. toch?
En uiteindelijk is mijn droom toch uitgekomen, maar luister nu naar hedendaagse elektronica 🙂
Beste Kevin,
leuke reaktie!
Ja leuk allemaal die digitale technieken, mijn dealer zweert ook bij analoog…….Het menselijke gehoor (en geest) vind dat kennelijk aangenamer dan digitaal…….Ik moet het helaas met hem eens zijn, hoe (puur technisch) mooi een high resolutie opname vanaf mijn dure Melco (Qobuz download) ook klinkt, dezelfde opnmane gehoord vanaf een lp klinkt gewoon aangenamer/natuurlijker/mensleijker, moeilijk uit te leggen maar niet meer of minder waar….
Lees ook maar eens een intervieuw met Manfred Eicher van het ECM label, heeft eigenlijk ook een voorkeur voor analoog…., en je kunt zelf horen hoe mooi de ECM uitgaves uiteindelijk klinken…….
Ach, het leven is een circus………
Muzikale groet!!!
Thanks, ik zal dat interview eens naluisteren.
Ha die Kevin, grappig dat je zegt dat auto’s wel evolueren…….volgens mij is het nog steeds een doosje met een krachtbon, stoeltjes en een stuur met 4 wielen, net als de T-Ford. natuurlijk wel aangekleed met allerlei 21-eeuwse goed en minder goed bedoelde accesoires…..en ik zeg altijd, rijdt een Porsche 911 van nu nou echt beter dan een van de eerste modellen???? Hetzelfde geldt voor de luchtvaart, na de Boeing 707 en Douglas DC8 is er wezelijk niet veel veranderd……
En met HIFI is het hetzelfde, een luidspreker is nog steeds een luidspreker, hetzelfde principe voorzien van allerlei doorontwikkelingen en goedbedoelde gadgets uit de 21-e eeuw……….Dit zijn mooie onderwerpen voor in de kroeg, helaas niet meer mogelijk…..
Muzikale groet en een gezellig weekend!!
Wat was dit een heerlijke speaker.Gekocht rond 1978. Geplaatst op een statief en wat van de muur af. Eerst op een Sansui 317 versterker, wat later op een Quad 33-303. Heel veel kennissen uit die tijd hadden deze set. Draaitafel was of een Lenco 833dd met Ortofon Mc20 of Thorens 160 met Ultimo element. Snijders Hifi Rotterdam deed goede zaken toen.
Later overgestapt op de Kekkoh Beta speakers. Er zouden er nog vele volgen. Nu heb ik de Dali Epicon 2 en bij deze Dali moet ik altijd terugdenken aan de DM5 🙂
Ja Sansui, prachtige zwarte monsters…….echt legendarisch in de 70 en 80 tiger jaren……. …..Ik had zo’n monster in combinatie met de Translator reference speakers van Hans Baan…….Fantastisch klonk dat…..speakers pas een paar jaar geleden verwisseld voor PROAC response K6 speakers. De dealer die de speakers kwam ruilen stond versteld van het ontwerp en de bouwkwaliteit van de References van Hans Baan…..Ja, in die tijd werden echt ook al prachtig klinkende hifi spullen gemaakt (ook in NL!)……
Muzikale groet, vandaag met Arve Henriksen met cd Cartography, Qobuz download WAV, 24/96…..prachtig…..
Leuk dit type luidspreker stond tot vorige week bij mijn vriendin in de woonkamer. Met een verschil dat er een korte poot onder zat en de zekering zat tussen de luidspreker terminals. Ik denk dat het om de DM4 gaat. De luidsprekers werden aangestuurd door een geïntegreerde versterker van NAD. De behuizing werd inmiddels wel een beetje kaal, maar klankmatig was er geen veroudering waar te nemen. De kabelterminals waren eenvoudig in en uit te pluggen.
De luidsprekers hebben we doorgeven omdat we gaan verhuizen. Voorlopig speelt ze nu even met een set B&W DM601. De DM601 blijkt geen competitie.
O ja, en wat interessant kan zijn, upgrade kits voor legendarische speakers, zie hiervoor:
http://www.jantzen-audio.com/diykits/upgrade-kits-for-vintage-and-new-speakers/
Groet!
Mooi verhaal Jaap!
Nieuwer wil echt niet altijd zeggen beter, en al helemal niet met HIFI……….
Als je bijvoorbeeld een Naim classic apparaat hebt, kun je overwegen die op te sturen naar naar Naim om hem weer op de originele specificaties terug te krijgen (vervangen condensatoren etc….). En echt “die ouwe zooi” kan dan weer als een klok klinken!!!
Muzikale groet, vandaag met Qobuz download van Carla Bley met ECM cd Trios, prachtig……
100% waar!
Ik had de verkeerde auteur onder het artikel. Yung heeft het geschreven. Vandaag samen naar deze DM5’s geluisterd. Opvallend goed!
Mooi verhaal en zo herkenbaar. Ik wil jullie er wel op wijzen dat de nieuwe importeur Audioscript totaal niets van doen heeft met de oude importeur. Toen B&W indertijd besloot om de verdeling zelf ter hand te nemen, kreeg Audioscript (met onder andere B&W, Luxman, Airtight en natuurlijk Sphinx) het zo moeilijk dat ze noodgedwongen moesten stoppen. Pas vele jaren later heeft Hans van Eijk Audioscript nieuw leven ingeblazen. Ik heb zelf vroeger zaken gedaan met Jaap Jansen, en Leon Vringer vertegenwoordiger van Audiocript. Vandaar dat ik dit verhaal ken.
Het volgende staat ook nu op de website:
Nu, bijna een halve eeuw later, is Audioscript terug in Loosdrecht! De kleinzoon van de oorspronkelijke eigenaar heeft de passie voor high-end audio met de paplepel ingegoten gekregen en laat nu de combinatie Luxman – Audioscript herleven.