We openen de tweede serie van de Alpha Audio Academy met een belangrijk – wellicht het belangrijkste – component in een hifisysteem: de luidspreker.
Nu hoeven we niet direct uit te leggen wat een luidspreker is. Al zou een definitie op zich wel interessant zijn. Laten we de volgende definitie voor een luidspreker hanteren:
Een luidspreker is een mechanische constructie die een inkomend, elektrisch signaal omzet in luchtdrukverschillen.
Bekijk deze aflevering
Luister naar deze aflevering
Complexe taak
Als we goed naar deze definitie kijken, zul je zien dat een speaker een vrij complexe taak moet uitvoeren. Het zet elektrische energie om in mechanische energie. De wisselstroom uit uw versterker gaat daarvoor een de speaker in die het vervolgens omzet in luchtdrukverschillen door een object te laten trillen.
Nu gaan we later dieper in op diverse typen speakers: van breedband dynamisch tot magnetostaten en hybrides. Echter ondanks de vorm en uitvoering van de speaker doen ze allemaal hetzelfde. Anders kunnen wij Homo Sapiëns het namelijk niet waarnemen; onze oren werken op basis van drukverschillen.
Trillen
Nu moeten we wel even ingaan op het hart van de speaker. En hoewel dit in uitvoering verschilt, is de basis wel gelijk: een trillend object. Echter wat dit object is, verschilt. Een dynamische speaker gebruikt een variatie op de conus: een ronde – soms ovale – vorm die vastzit aan een spreekspoel die weer in een magnetisch veld heen en weer beweegt dankzij verschillen in spanning die de eindversterker genereert.
Bij een (kastloze) elektrostatische speaker wordt een heel dun folie gebruikt wat geleidend is gemaakt. Dit hangt tussen twee panelen (stators) in een veld wat het folie in beweging brengt. Bij een magnetostaat – ook een open speaker en dus geen kast – is het juist het (mylar) folie wat onder spanning staat en is de achterplaat van permanente magneten voorzien. Door spanningen te variëren gaat het membaan heen en weer. En nu hebben we het nog niet gehad over de talloze materiaalsoorten en typen tweeters: van AMT’s tot ribbons en superteeters. Of de diverse materialen voor conussen. Van papier tot Beryllium en zelfs diamant.
U leest het al: er zijn heel veel wegen die naar Rome leiden. Maar in basis doen ze allemaal hetzelfde: lucht in beweging brengen om ons te laten genieten van muziek.
Muziek volgen
Goed: we hebben nu de taak van een speaker gedefinieerd én we hebben het hart van de speaker even aangeraakt om vast te stellen dat, hoewel de methodes verschillen, ze allemaal hetzelfde doen.
We gaan in de volgende aflevering dieper in op de typen speakers, maar we willen hier wel even kort aanstippen wat het doel van elke fabrikant is én hoe ze dat trachten te realiseren. Het is namelijk een interessant gevecht wat ze voeren.
Wie verschillende speakers naast elkaar heeft beluisterd, zal gemerkt hebben dat ze allemaal anders klinken. De een is fris, de ander warm, weer een ander is zeer detailrijk en de laatste komt zeer compleet over, maar mist wellicht wat finesse. Kortom: zoveel merken, zoveel variatie.
Nu is er hoogstwaarschijnlijk geen perfecte speaker. Puur omdat er altijd wel wat concessies moeten worden gedaan; groot of klein. Een speaker is daarom bijna altijd een balans tussen een paar sleutelkenmerken die in onze hobby een rol spelen.
Wij letten bij Alpha Audio bijvoorbeeld op: snelheid, dynamiek, coherentie, neutraliteit, schaal en detail. Een fabrikant zal letten op: marktbehoefte, prijspunt, componentkwaliteit, investering en marge. Op basis daarvan wordt een speaker samengesteld en wordt een technische balans gevonden tussen: resonanties, frequentiebereik, vervorming, fase en imaging.
Om een voorbeeld te geven: een zeer complexe en technisch goede kast kost (erg) veel geld. Dat kán ten koste gaan van afwering of unitkwaliteit om een bepaald prijspunt te behalen. Of er wordt bezuinigd op componenten die in het filter gaan. En dat heeft dan weer invloed op detail en fasegedrag. U zult begrijpen dat het soms erg lastig is om keuzes te maken… alles haakt immers in elkaar en heeft invloed op elkaar.
Afrondend
In deze eerste aflevering zijn we ingegaan op wat een luidspreker primair doet én hoe de basis van een speaker dat realiseert. En dat hoewel de taak gelijk is, elke speaker dit anders realiseert. Tenslotte hebben we duidelijk gemaakt dat deze verschillen mede tot stand komen door de keuzes die fabrikanten maken. Zowel in methode als in ontwerpkeuzes en kwaliteit van componenten om een balans te vinden in investering en uiteindelijke marktprijs.
In de volgende aflevering gaan we in op soorten luidsprekers. Bedankt voor het kijken en tot de volgende aflevering!
Knap geschreven, ook Einstein was het tegenovergestelde van de parlementariërs die hun tekortkomingen proberen in te dekken door te spreken in de stijl van Shakespeare.
Iemand die er verstand van heeft, kan ‘n gecompliceerde techniek uitleggen dat zelfs ‘n kind het begrijpt.
Mijn complimenten.
Dank je wel Ferdy!
Dank je wel Jaap voor de uitleg over speakers.
En niet zomaar een uitleg, maar een die te begrijpen is voor mensen die een hifi-installatie hebben die past bij hun gehoor en de kamer, maar NUL verstand hebben van techniek. Ik ben zo’n mens en ik ben blij met de serie AAA. Zo begrijp ik iets meer van de componenten die ik heb staan.
Hartelijke groet,
Hermann Jaeger.